Veldslag in 1815 in het Zuidelijk deel van het Koninkrijk der Nederlanden tussen napoleontische en geallieerde legers. De Prins van Oranje, de latere koning Willem II, gaf leiding aan de Nederlandse troepen op het strijdtoneel.
Nadat de verbannen Franse keizer Napoleon I in maart 1815 vanuit Elba was teruggekeerd naar Parijs, viel hij het jonge Koninkrijk der Nederlanden binnen. Bij het gehucht Quatre Bras zorgden Pruisische legers en Nederlandse troepen onder leiding van de Prins van Oranje op 16 juni voor voldoende oponthoud voor de Fransen zodat uiteindelijk de Engelsen zich in de strijd konden mengen. Het grote treffen tussen de keizerlijke en geallieerde legers had plaats op 18 juni bij Braine-l’Alleud (Eigenbrakel) in de buurt van Waterloo (tegenwoordig België). In de avond werd Napoleon door de geallieerden verslagen waardoor zijn keizerrijk definitief ten einde kwam. De geallieerde legers stonden onder het opperbevel van de Britse Hertog van Wellington. De Prins van Oranje gaf leiding aan het le Legerkorps van het Nederlandse leger (de Mobiele Armée) waaronder de 2e en 3e divisie infanterie en de divisie cavalerie vielen.
Hij was al in 1811 bij Wellington in dienst getreden. Het bevel over het 2e Legerkorps werd gevoerd door Willems jongere broer prins Frederik en bestond onder andere uit de le divisie infanterie en de Indische brigade. Het legerkorps van Frederik kwam overigens niet in actie. In totaal bestond de Mobiele Armée uit ongeveer 30.000man en ruim 6200 paarden.Tijdens de slag bij Waterloo werd Willem getroffen door een geweerkogel in zijn linkerschouder. Volgens hemzelf was hij de krijger aan wiens lichaam Europa de overwinning te danken had. In 1826 werd op de plaats waar Willem gewond raakte een leeuw op een kunstmatige heuvel geplaatst. De leeuw is een geschenk van koning Willem I en werd vervaardigd door de Waalse firma Cockerill. De leeuw kijkt met een wakend oog in de richting van Frankrijk. Koning Willem I verleende Wellington na de slag de titel van Prins van Waterloo met daarbij een landgoed van 1033 hectare.
Wellingtons erfgenamen beschikken nog steeds over het vruchtgebruik hiervan. Willem II was de ‘Held van Waterloo’ en cultiveerde die status. Als dankbetoon voor zijn bijdrage kreeg hij kasteel Tervuren en paleis Soestdijk. In dit paleis werd een zaal omgedoopt tot Waterloozaal. Zijn status als oorlogsheld onderstreepte hij later onder meer door te slapen op een veldbed en vaak in galop te paard van het ene paleis naar het andere te reizen.
Bij het slagveld van Waterloo zijn diverse gedenktekens voor de deelnemende legers opgericht. Ook is er een museum. J.W. Pieneman maakte zowel een schilderij over de slag bij Quatre Bras als over de slag bij Waterloo. Op dat laatste schilderij is te zien hoe de gewonde Prins van Oranje wordt afgevoerd. In Nederland zijn onder andere in Baarn en Amerongen gedenknaalden opgericht ter herinnering aan de slag.
Lange tijd is de herinnering aan de slag hoog gehouden tijdens de jaarlijkse Waterloodag op 18 juni. Zie ook Quatre Bras, slag bij.
