Rationalisme [Lat. ratio, rede], richting in de wijsbegeerte, die een grote rol speelde in het Westeuropese denken van de 17e tot de 20e eeuw. Het rationalisme neemt als bron voor onze kennis het zuivere denken aan, de rede.
Het rationalisme werd voorbereid door het → humanisme. In de 18e eeuw bereikte de invloed van deze stroming op de wetenschap en de maatschappij zijn hoogtepunt in de → Verlichting. Wegbereiders van deze `eeuw van de ratio' waren onder andere → Spinoza, → Descartes en → Bayle.
