Donker Curtius, Dirk, Nederlands liberaal staatsman, *19.10.1792 's-Hertogenbosch, +17.7.1864 Spa. Donker Curtius trok als advocaat de aandacht door zijn liberale pleidooien in politieke rechtszaken; hij verdedigde onder andere de afgescheidenen (→ Afscheiding) en pleitte in vele zaken die op persdelicten betrekking hadden.
Donker Curtius drong in zijn geruchtmakende brochure Orde (1839) aan op een radicale grondwetswijziging (onder andere openbaarheid van bestuur, vrijheid van drukpers en rechtstreekse verkiezingen). In 1848 werd hij lid van de grondwetsherzieningscommissie; daarna was hij minister van Justitie in het ministerie-Schimmelpenninck en vervolgens minister-president (1848-1849). Zijn kabinet voerde de grondwetswijziging van 1848 door; in juni 1849 maakte Donker Curtius plaats voor → Thorbecke, toen ondermeer een voorstel tot afschaffing van lijfstraffen werd verworpen. Van 1853-1856 was hij minister van Binnenlandse Zaken in het ministerie-Van Hall. Onder zijn ministerschap kwamen de wet op het recht van vereniging en vergadering (1855) en de wet op de → ministerile verantwoordelijkheid (1855) tot stand.
