OVERIGE OUD-AMERIKAANSE KUNST: HET ANDESGEBIED: ARCHITECTUUR: MACHO PICCHU
Ongeveer 32 km verder naar het noorden, op een bergzadel gevormd door de Urubamba, ligt de uitzonderlijk fraaie ruïne Machu Picchu. De vesting is op het bergzadel gesitueerd tussen twee hoge bergspitsen; de hoogste, 3140 m, draagt de naam Machu Picchu of ’oude top’, terwijl de laagste (2743 m) Huayna Picchu heet of ’jonge top’. 609 meter boven de rivierbedding werd de vesting aangelegd en met de gesteldheid van het terrein werd daarbij zorgvuldig rekening gehouden. In het westelijke deel bevond zich het ceremoniële en religieuze centrum en in het oostelijke deel woonde de bevolking. De waterkanalen, de badhuizen en de glad afgewerkte muren van fijne graniet zijn prachtige voorbeelden van Inca-architectuur. De muren werden ingevoegd tussen rotsblokken en overhangende rotsplateaux. Op een naar voren uitstekende rots, die uitzicht geeft over het hele landschap en de met sneeuw bedekte bergtoppen, bevindt zich het ceremoniële centrum; de spits van de rots is daar afgerond tot een afgestompte kegel. Het door wanden omgeven maar naar boven open plein zou volgens de deskundigen een ’zonne-klok’ of ’intihuatana’ zijn (’plek waar de zon wordt gevangen’). Sommige heden daagse geleerden zien in het op een altaar gelijkend bouwwerk de microkosmos van deze Incawereld.
Over de geschiedenis van Machu Picchu bestaat nog altijd geen eenstemmigheid. Volgens sommige archaeologen zou de vesting in de negende eeuw zijn gebouwd; volgens anderen dateert de bouw van kort voor de verovering. De overlevering noemt haar de laatste toevlucht van de Inca’s en hun gevolg, toen Cuzco in de
handen der Spanjaarden was gevallen. Door haar ligging op een steile rots en de overdekkende subtropische vegetatie, zonder ergens een pad dat een aanwijzing vormde voor een nederzetting, kon de burcht onontdekt blijven tot 1911, toen een doorgang werd gemaakt voor een smalspoorweg. Zeer bekend is ook Pisac, gelegen in de dramatische omgeving van het Urubambadal, met een omvangrijk systeem van terrasvormige akkers. Kenko bij Cuzco, met zijn verbazingwekkendnauwkeurige halfcirkelvormige muur, was blijkbaar een religieuze vergaderplaats.
Onontdekte en nog niet opgegraven nederzettingen liggen verspreid in de rivierdalen, die straalvormig vanuit het hart van het Incarijk lopen; ze bevinden zich altijd op door muren geschraagde terrassen en de akkerbouwterrassen en de religieuze centra zijn nog goed te onderscheiden. Toen het Incarijk zich uitbreidde
drong de gelijkmatige stijl van de monolithische architectuur in vele gebieden door. Zelfs in Ecuador zijn typische Incavestingen te vinden. Een systematisch net van brede straten en goed gefundeerde rijwegen overdekt het land. Langs deze wegen bevonden zich stations, waar de reizigers de nacht konden doorbrengen.
Zoals de Romeinse wegen nog in de Renaissancetijd werden gebruikt, zo bedienden de conquistadores en later het Spaanse koloniale bestuur zich van het wegensysteem van de Inca’s. Een recent onderzoek heeft grote stukken gesignaleerd, die nog steeds in redelijke staat verkeren - een compliment voor de praecolumbiaanse civilisatie.
De stations of tampu’s langs de wegen lagen minstens een dagreis van elkaar verwijderd; ze hadden dezelfde bestemming als de met een nimbus van romantiek omgeven karavanserais van het Oosten. In deze solide stenen bouwsels zijn dekens, brandhout, voedingsmiddelen en werktuigen aangetroffen; vaak stonden ze onder toezicht van een opzichter. Er bestonden goed onderhouden bruggen die ononderbroken verkeersverbindingen moesten verzekeren. In de diepe dalen waren ze nogal eens aan sterke touwen uit plantenvezels opgehangen en dan boden ze slechts plaats voor één reiziger. In het hoogland waren het solide bouwsels; stenen pijlers droegen de uit duurzaam hout gemaakte bogen. In de nabijheid woonden wachters, die verplicht waren de brug in goede staat te houden. De verkeerswegen waren zo goed, dat estafettelopers regelmatig verse vis van de kust van de Stille
Oceaan konden aanvoeren voor de Inca in Cuzco.
door Prof. Dr. Pal Kelemen.
