OVERIGE OUD-AMERIKAANSE KUNST: HET ANDESGEBIED: ARCHITECTUUR: CUSCO
De bergstam, waaruit het Incarijk zich ontwikkelde, verbouwde mais en aardappels als voornaamste gewassen en hoedde kudden lama’s. Cuzco, de hoofdstad van het Incarijk in de tijd der verovering, ligt enkele kilometers ten westen van de rivier Urubamba op een hoogte van 3500 m. De stad is gelegen temidden van tuinen, boomgaarden en bebouwde akkers, omzoomd door bergtoppen. De passen, die naar dit gebied leiden, liggen minstens 4570 m boven de zeespiegel en de bergen zelf bereiken een hoogte van 5500 m. Cuzco is nog altijd een bewoonde stad. De streek heeft te lijden van aardbevingen. In 1650 en precies 300 jaar later, namelijk in het jaar 1950, werd de stad verwoest. De muren der Inca’s verduurden de eeuwen, terwijl de gebouwen uit de koloniale en uit de moderne tijd, die er boven op gebouwd waren, in stukken vielen.
De oude Incastad was aangelegd volgens een geometrisch grondplan met smalle rechte straten. Enkele delen van de stad hadden stromend water. De puriteins-nuchtere steenklompen van de tempel en paleizen waren vaak met kostbare materialen versierd en met goud en zilver beslagen. Deze kostbare metalen werden
door de volkeren uit de tijd vóór Columbus niet als geld beschouwd, maar als geschenk van de goden, een symbool van het licht en uiteindelijk van de zon. In de nabijheid van de stad, op een heuvel die het gehele landschap beheerst, staat de burcht Sacsahuaman. Ze is bijna 365 m lang en verheft zich met drie terrassen tot een totale hoogte van 18 m. De burcht is gebouwd uit zware steenblokken van onregelmatige grootte, zonder mortel gevoegd. Deze bouwtrant is volkomen anders dan het procédé dat werd toegepast bij de tempelsteden van de Maya’s of later in
de grote steden van de Tolteken. Zapoteken en Azteken.
Binnen de wallen zijn tekenen gevonden die op bewoning wijzen. Water werd aangevoerd via gedeeltelijk onderaardse kanalen. Verschillen in de manier van bouwen leiden tot de conclusie, dat met de bouw van de burcht begonnen is door volkeren uit de tijd van vóór de Inca’s en dat ze werd vergroot en versterkt door de
dynastie, die binnen haar muren tenslotte de Spanjaarden bestreed. In de tijd van de Inca’s was ze een ontzagwekkende vesting; tijdens de verovering werd Juan Pizarro, de halfbroer van de veroveraar, bij Cuzco dodelijk gewond. Toen de vesting verloren was lag het gehele Incarijk voor de vijand open.
Ongeveer 48 km ten noorden van Cuzco bevond zich een van de als dalversperringen aangelegde burchten; ze beschermde ’het heilige dal’ tegen de wilde stammen uit het noorden. Hoge bergen verheffen zich rondom deze plek en rivieren vloeien er beneden. De burcht is gebouwd in de traditionele Incastijl. Opmerkelijk zijn de muren van fraai gehouwen en gevoegde bleekgroene stenen. Er is slechts één ingang tot het terrasvormige complex van Ollantaytambo; een stenen dwarsbalk, die op twee poten rust, vormt het portaal, dat van onderen breder is dan van boven. De bezetting van een dergelijke Incavesting verzorgde zichzelf.
door Prof. Dr. Pal Kelemen.
