Hoe men de snob ook verafschuwt of respecteert, het laat hem koud wat u van hem vindt: alleen hij heeft het voorrecht om te snobben. Observeert u eens hoe de echte snob heel natuurlijk en apodictisch domineert: zijn arrogantie en zijn autoritaire optreden lijken haast aangeboren, zo onbedorven en ongedwongen zijn ze. Hoe hij u - maar even en heel verveeld - van top tot teen opneemt, wantrouwig en vol afschuw, zonder iets over het hoofd te zien. En daar ligt ook u al aan zijn voeten en bewondert u zijn buitenlandse schoenen (in extreme gevallen kust u ze misschien), terwijl u zich onder zijn lederen ofcrêpe- zolen (zeg nooit plastic!) heel gelukkig waant.
Ondanks zijn hooggeschatte schrikbewind laat u zich aangenaam verblinden door zijn onweerstaanbare charme. Instinctief en zonder veel nadenken velt hij zijn oordeel. Uw aanwezigheid irriteert hem nu al. Onder zijn argwanende blik voelt u zich onzeker en minder dan niets. Zijn etiquette verlangt dat hij afstand bewaart (in zijn geval ook geestelijk). Hij wil met rust worden gelaten. Als u toch graag wilt dat hij zich voor u interesseert, kan het gebeuren dat hij u niet eens opmerkt. Men moet wel wat bijzonders te bieden hebben: met zijn haast mefiistofelische geblaseerdheid ziet hij ongetwijfeld ook u over het hoofd. En helaas blijft u ondanks uw opvallende, flamboyante nieuwe garderobe een onbeduidend iemand.
Bij de eerste ontmoeting zal de snob zich uw hielenlikkerij meestal hoffelijk laten welgevallen. Omdat hij ervoor geschapen is om bediend te worden, kunnen kennissen op dat gebied heel nuttig en kostenbesparend zijn. Soms zegt hij alleen maar, afwezig en met dégout: ‘Ik heb wel eens van u gehoord...’ Hoewel u gevleid bent, voelt u diep vanbinnen dat u hem eigenlijk niets te bieden hebt. Of hij denkt met oprechte onverschilligheid dat hij uw gezicht waarschijnlijk vergeten is, alsof het om een kruier gaat of een banale portier, wat ook niet bepaald vleiend is. Misschien ook komt hij op het idee dat hij u een keer gezien heeft bij een intieme, maar zeer pompeuze bijeenkomst op een ambassade. Wat natuurlijk niet het geval is, omdat uw naam immers nooit op die fameuze, niet bepaald volkse lijst van gasten heeft geprijkt. Met een beetje geluk herinnert hij zich u wellicht van een voornaam diner in een Pruissisch jachtslot met een middeleeuwse sfeer. Omdat u ook daar niet was uitgenodigd, zal hij vragen: ‘Ook niet als drijver misschien?’
Als u eenmaal tot zijn exclusieve kennissenkring behoort (wat niet zo eenvoudig is, omdat hij niet gemakkelijk te benaderen valt en er niet veel kans is dat men in Nederland iemand tegenkomt) en hij u toestaat hem aan te spreken, denken uw minder boeiende kennissen vast dat u nu ook een snob bent. Maar zo gauw gaat dat nu ook weer niet! Zoals gezegd: daar komt een hele hoop handigheid bij kijken, die men van huis uit niet altijd heeft. De gemiddelde Nederlander of Belg drinkt bijvoorbeeld als een tempelier, zij het alleen bier. Vooral inwoners met haar tot in hun nek schijnen verzot te zijn op die drank. Niet alleen kan de tactvolle Nederlandse of Vlaamse snob beter een ander kapsel nemen, maar ook moet hij absoluut het bier laten staan. Als de snob zich ongekunsteld een glas permitteert (zie het hoofdstuk over spijs en drank), wordt hij nooit uitgelaten of joviaal: meestal verdwijnt hij weer na een minuut ofvijf, verveeld gapend.
Want zelfs de chicste soirees lijken hem in deze tijden van gelijke rechten bevolkt door het laagste proletariaat. Het zou zijn goede naam schaden als hij op tupperwareparty’s zou worden aangetroffen. De meeste burgerlijke uitspattingen zijn hem echt te gewoon en banaal. Ook haast hij zich voor niets en niemand en laat hij de mensen liever wachten. Daarom komt een snob altijd te laat; in de meeste gevallen veroorlooft hij zich bovendien nog een benijdenswaardige vrijheid: om zich niet onnodig te hoeven inspannen slaat hij uitnodigingen meestal en bloc af Zich laten gaan en correcte manieren blijken altijd een opwindend contrast te zijn. Blijfbeleefd, zelfs bij de grootste herrie, met aristocratische arrogantie. Een echte snob laat zich nooit van zijn stuk brengen. Hij heeft geen frustrerende verontschuldigingen, geen goede redenen en geen beklemmende uitvluchten nodig om zijn afwezigheid te verklaren. Men durft hem er niet eens naar te vragen: hij had vast iets be- langrijkers te doen.
Misschien is het ook maar beter dat hij niet komt. Want u voelt het natuurlijk als een provocatie wanneer hij ongegeneerd op uw soiree komt aanzetten met beschaafde, ontwikkelde callgirl die hij op het privé-strand van een despotische monarch heeft ontmoet. Hij kan het zich in elk geval veroorloven om zich niet aan de burgerlijke etiquette te storen. Zijn reputatie kan alles hebben! Hoe slechter uw reputatie, hoe jaloerser uw omgeving zal zijn! Een snob kent de omgangsvormen, daarom hoeft hij zich er niet aan te houden. Als hij zich erg verveelt en zich moe voelt, verliest hij zijn diplomatieke tact en zijn koelbloedigheid. Als u hem een ondefinieerbare brij uit een vettige braadpan voorzet, die u trots boeuf a 1’oran- ge noemt, moet u ook geen lof verwachten. Hij zou het u nooit vergeven. Nooit in alle eeuwigheid zult u hem meer bij u thuis kunnen begroeten. Hij heeft weer een lastige verplichting minder en voelt zich opgelucht; u daarentegen blijft tobben over dit verlies en zult uw hele verdere lege leven treuren om het gemis van zijn elegante aanwezigheid.
A propos dineren: een snob eet slechts zelden in een restaurant. De enkele keer dat hij dat doet, neemt hij natuurlijk nooit een aanbevolen menu, dat riekt te veel naar goedkope groothandels en gebrek aan persoonlijkheid. Juist in het bekendste luxerestaurant vindt hij altijd weer dingen die hem irriteren: nouvelle-cuisineachtige gerechten die nergens naar smaken, een slonzige bediening, een sjofele of juist weer te pompeuze inrichting, een beperkte wijnkaart, armzalige papieren servetjes, een storend en luid personeelsetentje aan een andere tafel, hartbrekende toiletten en onbreekbaar vaatwerk, kortom, een omgeving die aan een populair station in de voorstad doet denken. Hij ontdekt altijd wel iets wat hem niet zint! Per slot van rekening is hij een persoon van conduit en heeft hij met prinsen en prinsessen, met liters oud bloed, gedineerd. Het kan namelijk gebeuren dat u op een dag iets over zijn rijke verleden te weten komt - maar altijd op een discrete manier, dat wil zeggen losweg en bij toeval dat hij bijvoorbeeld door de meest fijngevoelige en authentieke monarchen en (Europese) presidenten is ontvangen (in gezelschap van inlandse ministers van cultuur in imposante ambassades met een fantastisch uitzicht op tuinlui die de coniferen snoeien), of dat hij elke week persoonlijke, met de hand geschreven uitnodigingen krijgt voor vernissages van extravagante, veelbesproken kunstenaars (waar iedereen graag gezien wil worden), die hij intussen nonchalant tussen wat oude buitenlandse kranten laat slingeren en vergeet. Daarom is een chambre séparée sterk aan te bevelen; de snob kan maar beter niet zien in wat voor armelijke omgeving de andere gasten het garnituur op hun bord zitten te eten.
Het is dus waar dat de snob onmenselijk schaamteloos is (natuurlijk niet op de manier waarop u het gewend bent, eerder bovenmenselijk) en niet alom sympathiek wordt gevonden. Hij is eerder een enfant terrible. Soms gedraagt hij zich ook a la Tijl Uilenspiegel - natuurlijk niet volgens de van Dale- definitie: ‘lolbroek’, maar eerder volgens die van de Larousse; ‘espiègle’: overmoedig, naïef en malicieus, de oerdefinitie van ironie. Hij hoeft niet per se tot de plaatselijke elite te behoren. Ik herhaal: absentie en distantie zijn bij al te populaire evenementen meer aan te bevelen dan dikdoenerij.
Een groot voordeel van het snobisme: wat de snob niet weet, interesseert hem ook niet erg. Dus als u indruk op hem denkt te maken met moeilijke namen van buitenlandse schrijvers of andere kunstenaars die en vogue zijn, met de laatste ontwikkelingen in de mode - die men beslist mooi moet vinden en moet hebben - en populaire films (alleen al de gedachte aan een propvolle bioscoop met popcorn etende mensen en de lucht die ze verspreiden vindt hij onverdraaglijk), dan geeft hij ongegeneerd toe dat hij geen idee heeft waarover u het hebt. Tegelijk ziet u dan die hoogmoedige trots, die het hem mogelijk maakt om van al die hypes (chic gezegd: efemere dingen) niets af te weten. U gaat uzelf maar een erbarmelijk iemand vinden. Bouw uw persoonlijkheid op vaste grond!
Doe niet als de parvenu’s en nieuwe rijken, die veel geld uitgeven aan obscure, tijdgebonden objecten, en die ondanks al hun rijkdom en semi-voorname kennissen nog altijd geen allure en niveau hebben. Het is gewoon niet voldoende om de thee (vermoedelijk ook nog van een zakje) te drinken met de pink in de lucht. Of om twee crèmes brulées bestellen in een restaurant waar de plaatselijke kopstukken zich graag vertonen en daarvan alleen het korstje eten. Of met een design-bril een buitenlandse krant lezen of een opvallend polshorloge dragen. Een globe met ingebouwde bar, lampionnen van geschept papier uit Japan, sektkoelers van roestvrij staal: allemaal te eenvoudig en pretentieloos. Er zijn talloze voorbeelden van dit primaire snobisme, die u later naar hartelust kunt snobben. (Beginnelingen raden we de ‘zwarte lijst’ aan.)
Als de snob een keer bij u op bezoek komt, mag u zich wel heel gevleid voelen. Maar meestal doet hij zijn prachtige kasj- mierjas niet eens uit. Misschien, ja zeker heeft hij nog iets anders te doen dat belangrijker is, of een voornamer rendez-vous. Vooral als u hem meedeelt dat u niet eens een wijnkelder bezit. Het buffet, dat van een bij parvenu’s populaire delicatessenzaak afkomstig is, en uw andere gasten bekijkt hij wantrouwig en met een geeuw.
U was al gewaarschuwd: ook al staat u in zijn adresboekje van het fijnste, verboden smaragdhagedisleer, op de dag waarop hij zijn interesse voor u verliest, zet hij u aan de kant als een koude thé a la menthe. En uw naam zal (voor altijd] worden uitgewist, als een ongelukkige spelfout. Zonder medelijden en zonder berouw.
Toch kan het gebeuren dat hij u daarna weer opbelt en u laconiek voor het ontbijt of de middagthee uitnodigt, maar dan kunt u ervan op aan dat hij u wil gebruiken als knecht, koerier of, in bijzonder perverse gevallen, als schandknaap of de vrouwelijke versie daarvan. Men moet zich op de nederigste taken voorbereiden: een klemmend raam repareren (zijn gevoelige handen hebben misschien nog nooit een schroevendraaier of een hamer beetgepakt en wat een plamuurmes is, weet hij zeker niet); het is ook best mogelijk dat hij alleen maar wil dat u de blonde labrador uitlaat of naar zijn wekelijkse j ach tonder- richt brengt (omdat de fragiele snob het te koud vindt en zijn gezondheid altijd nog belangrijker is dan de uwe), of dat hij als fijnproever plotseling zin krijgt in meringues uit een exclusieve, maar verafgelegen banketbakkerij (in Versailles bijvoorbeeld) en het een eer voor u zou zijn om hem die voor zijn ontbijt te bezorgen.
