Johann Pachelbel (Neurenberg 1653-1706) was een Duitse organist en componist, vooral van lutherse kerkmuziek, die thans wordt beschouwd als belangrijke voorbereider van Bach.
Al tijdens zijn opleiding in diverse Beierse plaatsen was hij een gevraagd organist. Hoewel protestant, werkte Pachelbel vervolgens aan de Weense Stephansdom. In Eisenach, waar hij hoforganist was, looft een getuigschrift hem bij zijn afscheid als 'een perfecte en zeldzame virtuoos'. Van 1678 tot 1690 was hij organist in Erfurt, waar hij trouwde, twee jaar later vrouw en kind verloor, zijn koraalvariaties Musicalische Sterbensgedancken schreef, hertrouwde en zeven kinderen kreeg. Hij was daar voorts peetvader van Johann Sebastian Bachs zuster, leidde als leraar van faam belangrijke musici op, onder wie Bach zelf en diens broer Johann Christoph, en schreef er de meeste van zijn orgelkoralen. In die tijd ontwikkelde hij zich tot een groot en internationaal bekend orgelcomponist. Hij schreef contrapuntisch doorwrochte en harmonisch interessante muziek, waarin het variatieprincipe een belangrijke rol speelt. Vanaf 1690 was hij werkzaam in Stuttgart, maar moest vluchten bij de Franse invasie. In 1962 werd Pachelbel stadsorganist in Gotha. (Hernieuwde) aanbiedingen van Oxford en Stuttgart sloeg hij af. Drie jaar later verruilde hij Gotha voor zijn geboortestad, waar hij tot zijn dood werkte. In deze periode componeerde Pachelbel vooral vesper-magnificats voor orgel en vocale kerken wereldlijke muziek waarvan veel in een heldere, eenvoudige, soms 'Italiaanse' stijl. In zijn talloze klavecimbelwerken treffen vooral de suites met hun echo-effecten. Van zijn schaarse kamermuziek is de Canon, waarin drie violen over een basso ostinato van twee maten 28 variaties laten horen, terecht beroemd geworden.
Oeuvre
Vele orgelen klavecimbelstukken; 3 kamermuziekwerken; circa 20 aria 's; 11 motetten; 11 kerkconcerten; 25 kerkmuziekwerken voor gemengde bezetting, waaronder 2 missen.
