treedt den laatsten tijd in het orthodox Protestantisme zeer op den voorgrond. Men onderscheidt Werkverbond, Verlossingsverbond, Genadeverbond. Het Werkverbond werd opgericht in het paradijs en zoo genoemd, omdat God zich verbond aan Adam, als hij trouw bleef en trouw betoonde in gehoorzaamheid aan Gods Wet, het eeuwige leven in zaligheid te schenken. Het was gesloten niet met Adam persoonlijk, doch met Adam als hoofd des verbonds.
De menschen zijn evenwel in Adam gevallen, maar God heeft in zijn bijzonderen Raad een Middelaar gewild en in rechtstreeksch verband daarmede de uitverkiezing vastgesteld. Deze Raad des heils of des vredes wordt na den zondeval verwerkelijkt in het Verbond der genade, onderscheiden in een Verbond der Verlossing en het eigenlijke Verbond der genade. Het eerste wordt dan gedacht tusschen God Drieëenig en den Middelaar en het laatste tusschen God en de uitverkorenen. Anderen willen van deze onderscheiding niet weten en zien aan het ééne genadeverbond twee zijden: „verwerving” en „toepassing” des heils.
God richtte dit verbond op met de uitverkorenen en hun zaad, waarvan de doop een zegel is. De geloovige, wetende dat het verbond is opgericht met hem en zijn zaad, maar niet wetende bij de geboorte welke kinderen tot het heilige zaad behooren, begint met al zijn kinderen te beschouwen en te behandelen als waren zij echte bondelingen, en laat ze daarom allen doopen. „Het Genadeverbond is tweezijdig in den vorm van Gods belofte en eisch, maar eenzijdig, als wij bedenken, dat het geloof een gave Gods is aan, en de bekeering een werk Gods in de uitverkorenen” (Kuyper). In den diepsten grond is het Werkverbond eenzijdig, omdat het is opgelegd, en het Genadeverbond eenzijdig, omdat het gegeven is.De v. wordt ook foederaaltheologie genoemd. Ze is reeds te vinden bij Zwingli. Calvijn nam haar over en ontwikkelde haar breeder. Zoo werd ze gemeengoed der Gereformeerde theologie, zoowel in Zwitserland, als in Duitschland (Olevianus, Ursinus), Engeland (Rallock, Perkins, Amesius) en in Ned. (Junius, Gomarus e.a.). Door ➝ Coccejus misvormd, werd zij onder invloed van Kuyper en Bavinck hersteld. Lammertse.