1° Gouvernement op Java, omvat administratief de afd. (residentie) S., met uitzondering van een kleine enclave (Ampel) rechtstreeks bestuurd gebied. Het geheele territoir is verder zelfbestuursgebied van het soenanaat S. (zie onder) en van het prinsdom Mangkoenegoro.
Evenals → Jogjakarta is het gouvernement S. geen provincie.2° Zelfbesturend soenanaat op Java, aan het hoofd waarvan de soesoehoenan staat, die ter hoofdplaats S. zetelt. S. is een Inheemsch rijk, dat met erkenning van de suzereiniteit van den Ned. staat een eigen, niet van dien staat afgeleid, regeergezag heeft, hetwelk met eigen wil in de uitoefening beperking onderging, terwijl het Ned.-Ind. gouvernement t.a.v. diverse aangelegenheden als overheid optreedt. De grenzen zijn na den Java-oorlog vastgesteld. De verhouding van S. tot den Ned. staat is geregeld bij akte van verband en verklaring van 1893 en verder bij meerdere verklaringen van jongeren datum. Ingrijpende hervormingen op agrarisch gebied hebben tusschen de jaren 1910 en 1920 plaats gevonden. S. had eind 1930: 1 704 201 inw., w.o. 5 285 Eur., 17 103 Chin. en 1 432 andere Vreemde Oosterl.; opp.: 3 360 km2. Bevolkingsdichtheid 507 per km2. Verreweg de meeste Inheemschen zijn zelfbestuursonderhoorigen, alle overigen zijn gouvemementsonderlioorigen.
3° Afdeeling (residentie) van het gouvernement S. Opp. 4 260 km2 (hiervan 277 199 ha droge en 193 151 ha natte sawahvelden). Aantal inw. (eind 1930): 1613 228, w.o. 4 241 Eur., 16 703 Chin. en 1 432 andere Vreemde Oosterl. Bevolking Jav.; taal Jav. In de desa Prambanan nabij de grens van Jogjakarta komen bekende Hindoe-Jav.-oudheden voor.
4° Regentschap van de afd. en het gouvernement S. Opp. 515 km2; 391 749 inw., w.o. 2 497 Eur., 10 744 Chin. en 1 343 andere Vreemde Oosterl.
5° Hoofdplaats van gouvernement, afd., regentschap en district S., zetel van den soesoehoenan van S. en van den prins → Mangkoenegoro. Aantal inw. (eind 1930): 165 484, w.o. 3 225 Eur., 11 286 Chin. en 1 388 andere Vreemde Oosterl. S. is een typische Javanenstad, met Jogjakarta centrum van Jav. cultuur. Vanuit de kratons (paleizen) der genoemde Inh. vorsten gaat groote invloed uit op het leven in S., waardoor de stad, die overigens niet mooi is, veel door toeristen wordt bezocht. Het klimaat is warm, doch niet ongezond. Kunstnijverheid (smeedkunst, leerbewerking, batikken) wordt door de kratons gestimuleerd. S. heeft een Kath. kerk (Jezuïeten), een Kath. Mulo, diverse Kath. lagere scholen, vooral voor Inh. kinderen, vsch. bonden en vereen, op godsdienstig, charitatief, sociaal en politiek gebied. Brokx.