Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 14-10-2019

Sluisdeur

betekenis & definitie

Beweegbare waterkeering van een → sluis. De meest voorkomende typen zijn: → puntdeuren, welke paarsgewijze voorkomen en draaibaar om een nabij de sluismuren gelegen verticale as; → hefdeuren, welke in verticale richting bewegen; rol- en schuifdeuren, welke in zijdelingsche richting bewegen.

Minder gebruikelijk is de klapdeur, draaibaar om een nabij den sluisvloer gelegen horizontale as en dus bij het openen op den vloer neerslaande. Puntdeuren en klapdeuren kunnen slechts naar één richting water keeren.

Hef-, rol- en schuifdeuren kunnen daarentegen naar twee zijden keeren. Past men dus puntdeuren toe in een sluis, waarbij het water soms aan de eene dan weer aan de andere zijde het hoogst is, bijv. bij de aansluiting van een kanaal aan benedenrivier of zee, dan moet men twee stel puntdeuren, in tegengestelde richting keerende, aanbrengen.

Men spreekt dan van vloed- en ebdeuren. Behoeft een stel deuren alleen dienst te doen bij buitengewoon hooge waterstanden, dan spreekt men van stormdeuren, terwijl deuren, die alleen dienen om water te keeren in geval van doorbraak, overstrooming of dergelijke den naam dragen van nooddeuren of veiligheidsdeuren.Een bijz. vorm van puntdeur is de waaierdeur. Hierbij is aan de puntdeur een tweede vleugel, de waaier, bevestigd. Deze is draaibaar in een daartoe in den muur gemaakte ruimte: de waaierkas, welke door middel van afsluitbare riolen, hetzij met het bovenwater, hetzij met het benedenwater in verbinding kan worden gebracht. Is de waaierkas in verbinding met het hooge water, dan sluit de deur zich, doordat de druk op den langeren waaier grooter is dan op de deur. Stelt men de kas in verbinding met het lage water, dan verdwijnt de druk op den waaier, en gaat de deur onder invloed van den druk op de deur vanzelf open. De waaierdeur kan ook dienst doen, wanneer het hooge water zich aan den anderen kant van de deur bevindt. Een stel waaierdeuren kan dus twee stel puntdeuren vervangen.

S. worden in den regel gemaakt van hout of van ijzer. In beide gevallen bestaan ze gewoonlijk uit een raamwerk van verticale en horizontale liggers, waarlangs een beplanking (beschot) of beplating.

Egelie.

< >