Beroemde held uit de Chanson de Roland, waarin hij met Roland het vriendenpaar uitmaakt, als bij Homerus Achilleus en Patroclus; hij is de wijze, Roland de dappere. Zijn naam komt nog in andere romans voor. Een „Olivier van Spaegnen” wordt vermeld in den „roman van Limborch”, doch is verder, ook in het Fransch, onbekend. Misschien werd de stof althans ervan opgenomen en bewerkt in het uit het Latijn door Ph.
Camus vertaalde volksboek L’ystoire d’Olivier de Castille en d’Artus d’Algarbe, te Genève in 1482 gedrukt en in het Mnl. vertaald als Een seer schone ende suverlike historie van Olyvier van Castillen. Ende van Artus van Algarbo sijnen lieven geselle ende oeck mede van die schone Helena, des conincs dochter van Enghelant, in de 16e eeuw te Antwerpen bij van Homburch gedrukt. Ook in het Middelhoogduitsch werd het volksboek vertaald. Hans Sachs bewerkte het tot een „Comedi” (1556).
Feitelijk is het een vorm der vriendschapssage.Lit.: L. Ph. C. van den Bergh, De Ned. volksromans (1837). V. Mierlo.