(doopnaam Gerardus), paus (Dec. 1058 tot Juli 1061). Jaar en plaats van geboorte (Lotharingen, Bourgondië of Savoye) onzeker, † te Florence.
Hij behoort tot de voorgangers van ➝ Gregorius VII, die de hervorming van dezen laatste voorbereid hebben. Zijn voornaamste werk in dit opzicht is de uitvaardiging van het decreet over de pauskeuze (1059), waarvan de hoofdgedachte tot op onzen tijd geldend is gebleven (zie ➝ Pauskeuze): de kardinaal-bisschoppen zouden een candidaat stellen, over wien het geheele kardinaalscollege zou stemmen; de overige clerus en de leeken hadden alleen het recht van acclamatie; de Duitsche keizer ontving het recht van confirmatie, voor zoover hem dit als persoonlijk recht door den H.
Stoel was toegekend. Een Duitsche, thans vrijwel door iedereen verworpen lezing van het decreet, kent den keizer dit recht toe als verbonden met zijn waardigheid.
Door dit decreet werd de aanwijzing van het hoofd der Kerk onttrokken aan den invloed van het keizerlijk hof en de intrigues van den Romeinschen adel.Lit.: Brieven etc. in Migne, Patr. Lat. (CXLIII); Hefele-Leclercq, Hist. d. Conciles (IV 2, 1133); Gay, Les Papes du Xle siècle (1926); Fliche, La Réforme Grégorienne (I 1924); Dict. Théol. Cath. (XI); Scheffer-Boichorst, Die Neuordnung der Papstwahl durch N. II (1879). Gorris.