Harrow (on the Hill) - Oude stad, 30 km ten N.W. van Londen (zie bijkaart → Groot-Brit., nr. 3), op een 100 m hoogen heuvel gebouwd. Ong. 27 000 inw.
Prachtige oude St. Mary’s kerk, uit den tijd van Willem den Veroveraar.
Beroemde school, gesticht door John Lyon in 1571, oorspr. voor arme jongens, nu „public school”, een internaat met gymnasiumprogramma voor jongens van stand (ruim 600 jongens).G. de Vries Hars Hars bestaat vnl. uit mengsels v. harszuren en hun esters; deze zijn van zeer uiteenloopende samenstelling. De zuivering bestaat gewoonlijk in opsmelten, aftappen van de waterlaag en filtreeren. Vervolgens destilleert men de terpentijn met oververhitten stoom af, waarna colophonium overblijft. Droge destillatie hiervan levert vervolgens de harsolie; de eerste fractie is de zgn. harsgeest (pinoline), daarop volgen resp. blonde, blauwe en groene olie. De harsolie bestaat vnl. uit terpeenachtige koolwaterstoffen (C20H28 e.d.). Het residu is pek.
Harsolie wordt gebruikt in wagensmeer, boekdrukvernis, verf, lak, zeep en als houtbeschermingsmiddel. Alkali en metaalzouten van harszuren (harszeep) worden in zeep en in papierlijm gebruikt. Harsvlekken verwijdert men met terpentijn, alcohol of aceton. Voor welriekende harsen, → Balsem.
Voor formaldehyde en aldehyde harsen, → Kunsthars. Tellegen In de natuur worden harsen, opgelost in aetherische oliën, vnl. aangetroffen in de schors, den bast en het hout van sommige boomen, vooral naaldboomen. Zij bevinden zich in harskanalen, d.w.z. langwerpige intercellulaire holten, die door harsvormende cellen omgeven zijn. Ook op de knopschubben van sommige boomen worden h. en gom gevormd, die door het openspringen der cuticula vrijkomen, tusschen de schubben vloeien en deze aan elkaar vastkleven. Vroeger meende men, dat h. binnen in de plantencellen gevormd zou worden, doch daar h. de wanden der cellen niet kan passeeren, is dit onmogelijk te achten. Vermoedelijk ontstaan zij onder invloed van enzymen uit cellulose, waaruit de celwanden in hoofdzaak bestaan. Hoe deze omzetting plaats heeft, is volkomen onbekend; in sommige gevallen schijnen looistoffen als tusschenproduct op te treden.
Terwijl in vele planten altijd h. aanwezig is, worden bij andere in den normalen stengel geen h. aangetroffen en worden deze eerst na verwonding gevormd. Dikwijls treedt de h. vanzelf naar buiten; door bepaalde insnijdingen kan de harsafscheiding echter sterk bevorderd worden. De naar buiten vloeiende h. wordt dikwijls spoedig hard en bros, bijv. dennenhars, en wordt als gele of bruine massa’s op de stammen en takken der boomen aangetroffen. Andere h., de zgn. balsems, bijv. Perubalsem en Canadabalsem, blijven langen tijd vloeibaar, om later na verdamping van de aetherische oliën eveneens hard te worden.
H., die na het vergaan van planten in den bodem achterblijven, kunnen daarin later fossiel als mineraal worden aangetroffen. De bekendste fossiele harssoort is barnsteen. Copal is een subfossiele harssoort, die vooral in de tropen gevonden wordt. In bruinkool treft men soms h. aan in den vorm van fichteliet, retiniet en pyropissiet. In Carbonische steenkool wordt echter geen fossiele h. gevonden, omdat harsafscheidende planten eerst tijdens het Jura zijn opgetreden.
Lit. : Tschirch, Die Harze und die Harzbehälter mit Einschlusz der Milchsäfte (21906); H. Wolff, Die natürlichen Harze (1928). Meisen Winning van hars geschiedt in hoofdzaak uit hout van Pinussoorten. De voorn. leveranciers van hars en terpentijn op de wereldmarkt zijn de Zuidelijke staten van N. Amerika, waar het uit P. taeda, P. echinata e.a., en Frankrijk, waar het uit de P. maritimabosschen in de Landes wordt gewonnen. De winning geschiedt aan den levenden boom door aftapping; meest wordt de boom op den duur doodgeharst. Vsch.
Z.en O.-Europ. staten winnen hars voor eigen gebruik; tijdens den Wereldoorlog is Duitschland ook op vrij groote schaal ermee begonnen. In Ned. en België heeft geen harswinning plaats. Sprangers.