Exceptio - bestanddeel der Romeinsch-rechtelijke → formula, waarvan de strekking was den gedaagde in een geding, waarin hij de juistheid van den tegen hem ingestelden eisch wilde erkennen, doch waarbij hij zijnerzijds een tegenweer meende te kunnen voeren, de juistheid dezer tegenweer aan het oordeel des rechters te laten onderwerpen zonder genoodzaakt te zijn terwille der tegenweer een afzonderlijk nieuw geding te beginnen. Men verkreeg aldus een aanzienlijke vereenvoudiging der procedure (één geding i.p.v. twee).
Stelde de eischende partij bijv., dat de tegenpartij een bepaald bedrag moest betalen terzake van koop, dan kon de gedaagde een e. in de formula doen inlasschen, indien hij reeds voldaan had, indien de termijn voor betaling nog niet verschenen was, enz. Men onderscheidde e. peremptoria, waardoor rechtstreeks de ingestelde eisch in zich werd aangetast (A vraagt betaling van koopsom, B werpt tegen betaald te hebben), en e. dilatoria, waarbij zulks niet het geval is (B maakt slechts formeele bezwaren of beroept zich bijv. op het nog niet verschenen zijn van den betaaldag).→ Exceptie.Hermesdorf.