Dilatometer of uitzettingsmeter is een toestel, dat dient om de uitzetting van een lichaam onder den invloed der warmte te meten. Om den lineairen uit zettings coëfficiënt van een metaal te meten, wordt de metalen staaf (fig. 1; a) horizontaal voor den wijzer (c) van den d. geplaatst; als de staaf uitzet, zal de wijzer zich verplaatsen.
De d. van Fizeau (figuur 2) steunt op het bekende verschijnsel der Newton’sche ringen. Een horizontale planparallelle glasplaat (b) wordt boven een stukje (a) der vaste stof geplaatst, zoodat zich een dun laagje lucht tusschen beide bevindt. In dit laagje lucht vormen zich de Newton’sche ringen door interferentie van de lichtstralen, en die ringen verschuiven bij de geringste dikteverandering van het laagje, dus ook als het stukje vaste stof een uitzetting ondergaat. Voor de vloeistoffen bestaat de d. uit een bolvormig glazen vat met nauwen hals. Men kan de uitzetting van de vloeistof rechtstreeks op het toestel aflezen en door middel van de formule D = A -f k den waren uitzettingscoëfficiënt berekenen ( A is de schijnbare uitzettingscoëfficiënt, k de voorafbepaalde uitzettingscoëfficiënt van het glas). Wouters Dilbat Oude stad in Babylonië, thans Deilem, ten Z. van Babylon.