Desiderius (koning) - koning van het rijk der Longobarden (757—774). Aanstonds bij zijn troonsbestijging zocht hij met den paus op goeden voet te komen en stond hem enkele in 756 bij de grondvesting van den Kerkelijken Staat nog niet uitgeleverde steden van het exarchaat van Ravenna af.
Karel de Groote huwde met een dochter van D., Desiderata, welke verbintenis door paus Stephanus III werd afgeraden. In 771 verstiet Karel de Groote zijn gemalin. Uit wraak erkende D. de zonen van Karlman als koningen der Franken en verlangde van den nieuwen paus Hadrianus I, dat deze hen zalven zou. Hadrianus ging daar niet op in, waarop D. hem den oorlog verklaarde en alle steden bezette, welke de H. Stoel van Pepijn gekregen had. Paus Hadrianus riep nu Karel te hulp (773). Eerst poogde deze door onderhandelingen het geschil bij te leggen; toen dit vruchteloos bleek, verklaarde Karel aan D. den oorlog.
Van Genève uit trok hij over den Mont Cenis (een tweede legerschaar ging over den Grooten St. Bernard) en wist door een omtrekkende beweging de wegen door de bergpassen vrij te maken voor zijn troepen. Pavia werd acht maanden belegerd, alvorens D., die zich daar veilig waande, zich overgaf. Dat was tevens het einde van het Longobardenrijk, dat bijna 200 jaar bestaan had. Desiderius eindigde zijn leven in een Frankisch klooster.
Lit.: → Karel de Groote.
Slootmans.