Exarchaat - 1° Wereldlijk recht. In het Byzantijnsche Rijk werden sommige gebieden, die bijzonder blootstonden aan woelingen of vijandelijke invallen, onder het bestuur gesteld van een militair bevelhebber, exarch geheeten.
Zoo werd in 535 het Exarchaat van Noord-Afrika opgericht, dat bezweek in 709 voor de Arabieren. Vooral bekend is het Exarchaat van Ravenna, begonnen in 568, bezweken voor den Longobardenkoning Aïstulf in 752.
De Frankenkoning Pepijn veroverde het echter in 754 en schonk het aan den paus. Sindsdien maakte het E. van Ravenna deel uit van het wereldlijk bezit vanden paus (→ Kerkelijke Staat). De voornaamste steden waren, behalve Ravenna zelf, Padua (later aan Venetië), Ferrara en Bologna.
Gorris.
2° In het kerkelijk recht: organiek deel der Oostersche (Schismatieke) Kerk, vsch. kerkprovincies omvattend. Vgl. → Exarch.