Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 20-03-2019

Blauwzuur

betekenis & definitie

Blauwzuur - cyaanwaterstofzuur, Pruisisch zuur, is in watervrijen toestand een kleurlooze, zeer vluchtige vloeistof, die naar bittere amandelen ruikt.

In waterige oplossing ontleedt het onder vorming van bruine amorphe onoplosbare stoffen. B. is evenals de meeste cyaanverbindingen een sterk vergift; voor menschen is de doodelijke dosis ongeveer 50 mg. In den oorlog is het als strijdgas gebruikt, maar heeft door de groote vluchtigheid niet veel uitgewerkt; wordt in den vorm van cyclon nog gebruikt voor de verdelging van ongedierte (ontratten van schepen). Zie Desinfectie- en Ontrattingsmiddelen.

Blauwzuur (formule H-C≡N) wordt gewoonlijk bereid door verhitting van geel bloedloogzout of kaliumcyanide met verdund zwavelzuur en gefractionneerde destillatie van de verkregen waterige oplossing, kookpunt 26°C, smeltpunt -14°, s.g. 0,702 bij 10°C. Zeer zwak zuur; de waterige oplossingen hebben slechts een zeer zwak geleidingsvermogen. B. komt in de natuur zoowel in vrijen toestand als gebonden voor, o.a. in amandelen, perziken, pruimen en kersen (zie Amygdaline). Door destillatie van dergelijke vruchten, bladeren of wortels ontstaan b.-houdende wateren, zooals bitteramandelwater, laurierkerswater, enz. Ook alcoholische dranken kunnen b. bevatten als ze van b.-houdende vruchten afgetrokken zijn, o.a. kirschwasser, persico, slibowitz, enz. Bij vergiftiging toont zich de uitwerking in duizeligheid, hoofdpijn en hartkloppingen, kramp, stuipen, kouden pols en ten slotte stilstand van de ademhaling en de hartwerking.

Als tegengift gebruikt men natriumthiosulfaat inwendig of onderhuids of ferrosulfaat en ferrichloride gemengd met magnesia en alkali, kunstmatige ademhaling en sterke koffie. Het ferrozout van ferrocyaanwaterstofzuur gaat bij aanraking met lucht uiterst gemakkelijk in het blauwe ferrizout, het zgn. Berlijnsch blauw, over. Met deze kleurreactie, waarnaar het blauwzuur genoemd is, wordt het gemakkelijk aangetoond.

In de lucht kan men het aantoonen met een stukje filtreerpapier gedrenkt in een oplossing van 3%-ige koperacetaat en verzadigde benzidineacetaat-oplossing. Indien de concentratie grooter is dan 25 mg/cm3 wordt het papier binnen 7 seconden blauw gekleurd. In 1782 door Scheele uit Berlijnsch blauw verkregen en in 1811 door Gay-Lussac voor het eerst zuiver gemaakt.

Hoogeveen.

< >