is een toestand van de geest waarin deze zijn oordeel over iets opschort. Hij is negatief wanneer hij berust op het feit dat men noch redenen vóór noch redenen tégen de ontkenning of bevestiging heeft; positief wanneer hij berust op een tegenstelling van redenen vóór en tégen die belet zijn instemming aan een van beide te geven.
Hij kan tot een vermoeden worden, wanneer er wel redenen zijn die de geest naar één kant doen neigen doch zonder tot een oordeel te brengen. De twijfel is meestal niet het resultaat van louter verstandelijke overwegingen.
Doorgaans zijn er ook gevoelsmomenten in het spel, vooral wanneer het innemen van een standpunt wordt gezien of geducht als iets dat zijn consequenties heeft voor de persoon. Onevenwichtigheid of ziekelijke storing van het gevoelsleven kan twijfelzucht meebrengen: een dwangmatig twijfelen moeten en niet durven instemmen.
Een dergelijke twijfelzucht ontmoet men o.a. vaak bij de scrupuleuse mens.De methodische twijfel is een voorlopige opschorting van een oordeel met het doel een vraagstuk onbevooroordeeld aan een systematisch onderzoek te onderwerpen. Voor de sceptische twijfel zie Scepticisme. De geloofstwijfel is een ontrouw aan het geloof, wanneer hij een vrij gewilde instemming is met de opschorting van de gelovige aanvaarding der door God geopenbaarde waarheid. Hij moet worden onderscheiden van de geestestoestand waarin men moeilijkheden tegen de geloofspunten ziet of waarin men te kampen heeft tegen zich opdringende twijfels. Voor gewetenstwijfel zie Geweten.
De twijfel is ook te onderscheiden van de vertwijfeling, die een toestand van wanhoop is. Ook hier kan men te maken hebben met een opgeven van de hoop waaraan men schuldig is met zijn vrije wil of met een ziekelijke gemoedsgesteldheid die aan onze vrije wil ontsnapt. A. v. R.
