is een preek die direct tot doel heeft de H. Schrift te verklaren.
Het uitgangspunt is een bepaalde passage van de H. Schrift (pericope).
Wanneer deze zin voor zin wordt behandeld spreken wij van exegetische homilie. Hierbij is echter groot gevaar, dat de eenheid in de preek verloren gaat.
Daarom geven velen de voorkeur aan de zgn. thematische homilie, waarin de hoofdgedachte van een pericope wordt vastgegrepen en aan de hand van de pericope wordt verklaard. Bij de Vaders vinden we talrijke klassieke voorbeelden van de homilie.
Later is de homilie een tijdlang min of meer verdrongen door de thematische preek. Sedert de 19de eeuw (von Keppler) is de homilie weer meer in gebruik gekomen.
Homilie wordt ook genoemd de commentaar van een Vader op het in de Metten voorgelezen evangelie. Per se behoeft dit geen homilie te zijn in de boven aangegeven zin.
Zij kan ook aan een bepaald tractaat ontleend zijn, dat toevallig een of andere passage uit het voorgelezen evangelie toelicht.
Vroeger had men een speciaal boek met dergelijke teksten, die ook voor de prediking gebruikt werden, het zgn.
Homiliarium. Bekend zijn o.a. het Homiliarium van Paulus Warnefridus en van Alcuinus.
L. B.
