(ca. 380-444), heilige, kerkvader en kerkleraar, staat bekend als de grote tegenstrever van de Nestoriaanse ketterij. In 4x2 werd hij patriarch van Alexandrië.
Zijn preken en schriftcommentaren zijn gevuld met theologische uiteenzettingen, die van het begin af aan bijzondere aandacht schenken aan de leer van de menswording. Op dit terrein zou hij de patriarch van Constantinopel, Nestorius, uit de Antiocheense school, ontmoeten. Deze hield er betreffende Christus een rationalistisch getinte mening op na: de Zoon Gods of het Woord zou zich, eenvoudig door genade en wilsgelijkheid, met de mens Jesus verenigd hebben. Technisch luidt deze stelling: er zijn in Christus niet alleen twee naturen, maar ook twee personen. Maria is dan ook de moeder van Jesus, maar niet de Godsmoeder (Theotokos) te noemen. Deze stelling wekte bij het volk en bij de monniken hevig verzet.
Op de algemene kerkvergadering van Ephese, 431, deed Cyrillus Nestorius als hardnekkig ketter afzetten. De Syrische bisschoppen, die weigerden met deze beslissing in te stemmen, wist hij tenslotte in 433 door een formule van eenheid over te halen. Rome heeft Cyrillus uitdrukkelijk gesteund, zonder overigens de specifieke tendenzen van de Alexandrijnse school zonder meer te sanctionneren. (zie Christologie.)
G. PH.
