heet het, vooral door Bellarminus en Suarezie verdedigde, theologische systeem, volgens hetwelk de dadelijke genade juist hierdoor tot werkdadige genade (gratia efficax) wordt, d.w.z. onfeilbaar de toestemming van de vrije wil tot gevolg heeft, omdat zij aan de uiterlijke en innerlijke omstandigheden en zielstoestand van de betreffende mens is aangepast (congruent). Vandaar dat dezelfde genade bij iemand anders in ongunstiger omstandigheden enkel maar „voldoende” (mere sufficiens), doch onwerkzaam is.
Ofschoon de naam ook wel voor het zuivere Molinisme wordt gebezigd, verstaat men onder congruïsme gewoonlijk de speciale vorm van het molinistisch stelsel, die op het stuk der praedestinatie van Molina’s leer afwijkt. Het congruïsme werd door de Jezuïetengeneraal Aquaviva in 1613 aan de theologen van zijn orde aanbevolen.
