(1090-1153), heilige, kerkleraar, is een van de grootste figuren uit de Middeleeuwen. Uit een adellijk Bourgondisch geslacht geboren, trad hij in 1122 met 30 gezellen, onder wie zijn oom en 4 van zijn broers, in het strenge klooster te Citeaux, de bakermat van de Cisterciënserorde, die sinds de intrede van Bernardus een buitengewone vlucht nam.
Zelf werd hij in 1115 belast met de stichting van het klooster van Clairvaux, van waaruit alleen reeds 68 nieuwe stichtingen werden gevestigd. Als abt van Clairvaux was Bernardus een van de leidende figuren van zijn tijd.
Met bijna alle vooraanstaande personen uit zijn dagen onderhield hij betrekkingen; op concilies, bij de keuze van bisschoppen, werd zijn advies zeer hoog gewaardeerd. In het schisma tussen Innocentius II en Anacletus II koos Bernardus de zijde van Innocentius, wist Frankrijk en Engeland voor Innocentius te winnen en de beëindiging van het schisma ten gunste van Innocentius was vooral zijn werk.
Fel streed hij tegen de praal en weelderigheid in bouwtrant en levenswijze der Cluniacensers, o.a. in zijn beroemde Brief in de regen (die buiten, tijdens een regenbui gedicteerd, niet nat zou zijn geworden). Hij trad op tegen Abaelardus en de revolutionnaire beweging van Arnold van Brescia.
In opdracht van zijn oud-leerling paus Eugenius III predikte hij de (overigens totaal mislukte) tweede kruistocht in Frankrijk, Vlaanderen en het Rijnland. Ondanks al deze werkzaamheden en vermoeiende reizen is Bernardus toch een van de grootste mystieken en geestelijke schrijvers.
Zijn spiritualiteit ademt de geest van het leven en de regel van St. Benedictus.
Van grote betekenis voor de ontwikkeling van de godsvrucht is zijn devotie tot de H.
Mensheid van Christus en Maria.
Als mysticus is Bernardus de vader van de Christus- en bruidsmystiek, die met name in zijn preken over het Hooglied uitdrukking gevonden heeft. Van zijn talrijke geschriften (534 brieven, 340 preken en 12 grotere verhandelingen) noemen we alleen nog zijn verhandeling over de liefde tot God en zijn werk De Consideratione, gericht aan paus Eugenius III, een „nog steeds actueel meditatieboek voor pausen” (Pius XI).
F. v. R.
