Jannes H Mulder

Schrijver op Ensie

Gepubliceerd op 27-03-2025

Moreel pluralisme

betekenis & definitie

Moreel pluralisme is de overtuiging dat niet één maar meerdere visies op waarden en normen bestaan. Moraal pluralisme of waardenpluralisme is het bestaan van elkaar gedeeltelijk overlappende waardesystemen.

De rechten van de mens zijn direct na WO-II op initiatief van het Westen in een verklaring vastgelegd (UVRM). Deze universele rechten komen niet meer volledig overeen met die van sommige niet-Westerse landen. Onze wereld blijkt pluriverseel. Er zijn meerdere waardensystemen, ieder met een eigen morele horizon. De overlap tussen deze pluriforme waardesystemen is klein en de inhoud van de overlap in waarden verschilt van de UVRM van na WO-II. De vraag is hoe deze overlap te omschrijven? Bestaat er een universeel minimum aan moraliteit? En zo ja, hoe hierover bijvoorbeeld in de VN overeenstemming te bereiken?

Wij gaan met dieren om en veroorzaken soms dierenleed. De morele horizon van een waardesysteem verschuift zodra die zich naar onze omgang met dieren uitbreidt. Een universeel minimum aan moraliteit wordt dan eventueel een gedeeld idee van levende wezens, variërend van octopussen tot de ‘meest beschaafde’ mensen. Wordt dat minimum aan waarden dan uitgedrukt in ‘andere wezens geen onnodig schade berokkenen’? Of in mensentaal, in respectvol gedrag? Zo’n universeel minimum inclusief dieren schuurt tegen onze Gulden Regel aan.

Behalve met dieren zijn wij met de natuur verbonden. Soms is sprake van ecocide. De morele horizon verschuift opnieuw als ook de natuur, de aarde en ons nageslacht binnen de horizon vallen. Een universeel minimum aan moraliteit zou dan eventueel op Voorouderschap lijken.

De betekenis van moreel pluralisme is de erkenning van een inclusieve moraliteit van mensen. Inclusief in de zin dat ons dagelijkse leven rekening houdt met radicaal verschillende culturen bestaande uit mensen, dieren en/of planten.