Ned. humanist. *28.10.1466 of 1469 R'dam, ✝ 12.7.1536 Bazel: zoon van een pastoor Gerard(s) uit de omgeving van Gouda en diens huishoudster Margaretha; bezocht school der Broeders des Gemenen Levens te Deventer: studeerde te Parijs en Oxford; trok 1506 naar Italië en promoveerde te Turijn in de theologie: gaf 1508 te Venetië een verbeterde editie van zijn Adagia uit, een erudiete verzameling becommentarieerde spreekwoordelijke gezegden uit de oudheid; ontwierp te paard over de Alpen terugreizend zijn Laus Stultitiae (Lof der Zotheid), een geestige hekeling van toenmalige personen en toestanden, die hij bij zijn vriend Morus in Engeland voltooide; verbleef tot 1514 in Engeland, waar hij zich aan zijn beide levenswerken, de kritische uitgaven van het nt en de Brieven van Hiëronymus. begon; vestigde zich. na een verblijf te Leuven, 1521 te Bazel, waar de drukker Frobenius vele van zijn werken uitgaf; moest zich in zijn geschriften tegen vele vijanden verweren (verzameld als Apologiae); zijn veelgelezen Colloquia (samenspraken) werden door de Sorbonne veroordeeld en op de index geplaatst: verbleef, toen de Hervorming in Bazel toenam. 1529-35 te Freiburg i.B.; keerde 1535 naar Bazel terug.
Erasmus, die geen kracht voor het martelaarschap bezat en wiens radicalisme niet dat van de daad. maar van de geest was. is terecht beroemd geworden door zijn trouw aan wetenschappelijke waarheid, zijn literaire werkzaamheid en zijn idealisme, dat een verzoening van alle mensen zag op basis van de redelijkheid. Al onderschreef hij de quintessens van Luthers opvatting, hij koos geen partij; was voorstander van het → Christelijk humanisme, heeft tot het veldwinnen van de Hervorming veel bijgedragen. Hij bewerkte een renaissance van het christendom. ondogmatisch en verdraagzaam. Veel van het vrijzinnig christendom der 19e eeuw gaat op hem terug. Een kritische uitgave van zijn werken Opera omnia Desiderii Erasmi Rotterdami (ca. 30 dln.) verschijnt sinds 1969.
Litt. L.Bouyer, Autour d'Érasme (1955): J.Huizinga. Erasmus (5e dr. 1958); E.W.Kohls, Die Theologie des Erasmus (1966): C.Augustijn. Erasmus (1967); L.Halkin. Érasme et l'humanisme chrét. (1969); M.A.Nauwclaerts. Erasmus (1969); C.Augustijn e.a.. Erasmus (1971); C.Degrootte e.a..
Erasmus (1972): D.Kerlen, Assortio. Die Entwicklung von Luthers theologischen Anspruch und der Streit mit Erasmus von Rotterdam (1976); R.Stupperich, Erasmus von Rotterdam und seine Welt (1977).
