Halfautomatisch, halfautomaat, volautomatisch, volautomaat

betekenis & definitie

Sommige puristen beweren dat half- en volautomatisch germanismen (D. ‘halb-, vollautomatisch’) zijn, die zouden moeten worden vervangen door resp. ‘half-automatisch’ en ‘automatisch’ of ‘geheel automatisch’.
Het ligt voor de hand dat zo’n systeem niet kán werken : indien men het germanisme halfautomatisch zou vervangen door ‘halfautomatisch' (toch ook een samenstelling!), zou men ook geneigd zijn vol-automatisch te schrijven. In de kranten vindt men trouwens verschillende grafieën, drie voor halfautomatisch en twee voor volautomatisch:

‘Citroen DS 21 Pallas, ’67. half aut om' (De Telegraaf, 14.10.72, p. 44)
‘Een half-automatische platenspeler.’ (De Standaard, 12.10.72, p. 5)
‘T.M.T. vraagt half automatische lassers’ (Het Laatste Nieuws, 9.10.72, p. 28)
* ...volautomatische was- en vaatwasmachines’ (De Standaard, 14.10.72, p. 18)
‘...kopieert vol-automatisch losse originelen’ (Elseviers Magazine, 18.11.72, p. 154)

De woordenboeken maken principieel geen bezwaar tegen halfen volautomatisch maar ze hebben niet altijd beide woorden opgenomen: zo vermeldt Van Dale half automatisch maar niet volautomatisch; bij Koenen is het net omgekeerd. In de meeste woordenboeken zoekt men volautomatisch zelfs vergeefs. Nochtans wordt het veel vaker gebruikt dan half automatisch; dat heeft met taalkunde niéts, met techniek en verkooppsychologie alles te maken.
In tal van advertenties vindt men ook reeds de van de adjectieven afgeleide substantieven halfautomaat en volautomaat:

‘Rollei P. 35 halfautomaat’ (Elseviers Magazine, 18.11.72, p. 161
‘Rollei P. 35 A volautomaat’ (ibidem)
‘Zänker VA-460, 4 1/2 kg volautomaat met 13 volautomatische programma’s’ (Elseviers Magazine, 2.12.72, p. 123)

Slechts een enkel woordenboek, nl. Van Dale, vermeldt halfautomaat, overigens zonder er bezwaar tegen te maken. Volautomaat staat nog niet in de woordenboeken.
Half- en volautomatisch moeten, tenminste in de reclametaal, als ingeburgerd worden beschouwd. Half- en volautomaat zijn nog te nieuw om reeds ingeburgerd te zijn maar in de reclametaal komen ze vaak voor.