Germanismen in het Nederlands

Dr. S. Theissen (1978)

Gepubliceerd op 11-06-2020

Doelstelling

betekenis & definitie

‘Alleen de doelstelling waarmee het bureau de gegevens heeft verzameld...’ (NRC, 14.10.72, p. 22)

Tot in de jaren '40 hebben sommige puristen doelstelling afgekeurd als een germanisme (D. ‘Zielsetzung’) voor ‘keuze, bepaling van het doel, doel(einde)’. Andere, zoals Van Dale en Heidbuchel, maken een verschil tussen de eigenlijke betekenis ‘het bepalen van een doel’ en de metonymische betekenis ‘het doel zelf: de eerste is volgens hen correct, de tweede is fout. De meeste woordenboeken maken dit verschil echter niet; ze aanvaarden doelstelling gewoon in de betekenis van ‘bedoeling’. Opmerkelijk is echter dat het Duitse ‘Zielsetzung’ altijd een dynamische betekenis heeft en dus geen synoniem is van ‘Ziel’. Het Nederlandse doelstelling wordt dus ook in een betekenis gebruikt, die het Duitse woord niet heeft.

Er heerst nog een zekere verwarring omtrent de betekenis en het gebruik van dit vrij recente woord, dat uit de jaren ’30 dateert: in de zin van ‘het bepalen van het doel’ wordt doelstelling nu algemeen aanvaard; in de betekenis van ‘het doel zelf is het echter ook al op weg naar de inburgering.

< >