Het uiterlijk der tong geeft dikwijls belangrijke aanwijzingen omtrent inwendige ziekten. Een beslagen tong vindt men vooral bij spijsverteringsstoornissen; een sterk wit (soms ook geel) beslag wordt meestal veroorzaakt door woekering van schimmels (oidium albicans, zie Mondziekten). Een bruinzwart (fuligineus) beslagen tong komt voor bij buiktyphus; bij roodvonk vindt men een vuurroode, hobbelachtige tong (aardbeitong).
Droog is de tong bij koortsachtige ziekten en des morgens vroeg bij menschen die des nachts met open mond slapen (belemmerde neusademing, poliepen, adenoïde vegetatie’s enz.). Een zeer gladde tong kan een verschijnsel zijn van syphilis (tertiaire). Litteekens of wondjes der tong kunnen wijzen op vallende ziekte, bij kinderen ook wel op kinkhoest.Onder de eigenlijke ziekten der T. is in de eerste plaats te noemen de ontsteking der T., glossitis. Deze kan in acuten vorm optreden na steken van insecten (b.v. wespen), soms ook bij acute infectieziekten. De tong zwelt hierbij sterk, maakt slikken en spreken moeilijk of onmogelijk, en kan zelfs gevaar voor verstikking opleveren. De chronische glossitis is meestal het gevolg van herhaalde acute ontsteking, en kan voeren tot sterke vergrooting (hypertrophie) der tong; men spreekt dan van macroglossie (onder dezen naam verstaat men echter ook een aangeboren reuzentong). Een eigenaardige aandoening is de tongvlecht of psoriasis linguae, het eerst door den Weener chirurg Billroth beschreven; hierbij ontstaan door verdikking van het slijmvlies witte plekken, waardoor de tong dikwijls het uiterlijk van een landkaart krijgt (landkaart-
tong, lingua geographica). Een nauw hieraan verwante aandoening is de leucoplacia, waarbij aan de randen der tong witte inkervingen ontstaan. De tongvlecht treedt meestal op bij sterke rookers en bij maaglijders. Zweren der tong worden dikwijls veroorzaakt door uitstekende of afbrokkelende tanden; zij kunnen echter ook door syphilis veroorzaakt zijn. Het meest voorkomend gezwel der tong is de kanker, die meestal als een plaatselijke verharding begint, welke verharding zich vergroot en overgaaf in een steeds dieper vretende kankerzweer. Bij dit lijden is een zoo vroeg en zoo radicaal mogelijke operatie een vereischte. Zie ook Mondziekten.
