Pestis bubonica, Bubonenpest, een ziekte die in blijvende haarden, voornamelijk in Azië voorkomt, maar zich van daar uit nu en dan in alle richtingen verbreidt. Het is een besmettelijke ziekte, die vooral in de middeleeuwen groote verwoestingen, aanrichtte. [
Zoo werden in het midden der 14de eeuw Europa en Afrika geteisterd door een uit Azië binnengedrongen P. epidemie, die een buitengewoon kwaadaardig karakter had en Zwarte P. of Zwarte Dood genoemd werd. De ziekte wordt verwekt door een korten, dikken, aan de uiteinden afgeronden, door Yersin ontdekten bacil, die buiten het lichaam meestal snel te gronde gaat, maar kan overgaan op verschillende dieren, vooral ratten en muizen en door bijtende en stekende insecten (vliegen, muggen, vlooien, luizen, enz.) op menschen wordt overgebracht.
De incubatietijd bedraagt gemiddeld 2 à 3 dagen; dan treden als eerste ziekteverschijnselen op: pijn in hoofd en ledematen, duizeligheid, braken, vermoeid gevoel. Verder kan het verloop verschillende vormen vertoonen. Het meest komt voor de builen- of bubonenpest; hierbij treden onder hooge koorts en heftige pijn klierzwellingen op, meestal in de liezen. De lijder ijlt en ligt met opgetrokken beenen om de spanning in de lies te verminderen; weinig, meestal bloederige, urine. De gezwollen klieren kunnen veretteren en doorbreken. Dikwijls ontstaan groote bloedzweren en bij kwaadaardige gevallen ook bloedingen in de huid (zwarte P. of Zwarte dood, zie boven).
De dood kan in het begin optreden door collaps of ophouden der nierwerkzaamheid (anurie); ook later, bij schijnbaar ingetreden herstel kan plotseling hartverlamming optreden. Een andere vorm is de bloedpest, waarbij een algemeene bloedvergiftiging (met hooge koorts, zwakke hartwerking, miltvergrooting, enz.) in weinige dagen den dood veroorzaakt. De longpest (Pest-
pneumonie) treedt vrij zelden op, vertoont geheel het beeld van longontsteking en is de meest besmettelijke vorm. Het sterftecijfer is bij verschillende epidemieën zeer uiteenloopend en kan stijgen tot 90 pCt. Hoe langer een epidemie bestaat, des te lichter worden de gevallen, zoodat men ten slotte spreekt van kleine P. : Pestis minor. Over de waarde van de door Haffkine ingevoerde enting met pestserum, waarin de bacillen door verwarming tot 70°, één uur lang, gedood zijn, alsmede over de door Yersin toegepaste voorbehoedende inspuiting met bloedserum van paarden, die door inspuiting met het pestgift in stijgende doses ongevoelig gemaakt waren, is men het nu wel eens. De voorbehoeding is bij deze ziekte van het grootste belang. Groote zindelijkheid, licht, lucht, zon, enz. vermogen reeds zeer veel; verder moeten de lijders dadelijk en streng afgezonderd worden, en moet men de overbrengers der besmetting, voornamelijk de ratten, met alle mogelijke middelen trachten te verdelgen. Schepen, die uit besmette havens komen, moeten 10 dagen in quarantaine gehouden worden; komen aan boord verdachte gevallen voor dan zijn naast desinfectie van het schip ook maatregelen tegenover de passagiers noodig.
