Peritonitis, kan door verschillende oorzaken ontstaan. Vooreerst kan een darmzweer (b.v. bij typhus), een ontstoken blinde darm, een maagzweer, een galblaas met steenen, enz. doorbreken in de buikholte en zoo het buikvlies ziek maken.
Ook kan een ontsteking der vrouwelijke geslachtsorganen direct op het buikvlies overgaan; b.v. bij ontsteking van de baarmoeder en het omringende weefsel na een miskraam of bevalling. Vervolgens kan een doordringende buikwond Peritonitis veroorzaken.Afhankelijk van de oorzaak kan het begin eener B. plotseling of langzamer zijn; dikwijls worden de eerste verschijnselen geheel verborgen door die der oorspronkelijke ziekte. De voornaamste symptomen zijn heftige pijnen in den buik, zelfs bij de geringste drukking; meestal opzetting van het onderlijf, braken, matige koorts. De ademhaling is oppervlakkig en versneld; de ontlasting traag. De lijder maakt een zwaar zieken indruk; het gelaat zinkt in, de pols is klein, de hartwerking zwak (collaps). Het verloop is meestal ongunstig; in den regel treedt in 2—6 dagen de dood in. Behalve deze algemeene acute B., bestaan ook nog locale ontstekingen van het buikvlies en komen chronische vormen voor, die meestal op tuberculose berusten. (Zie Buikvlies).
De behandeling, die door den geneesheer geleid moet worden, bestaat in strenge bedrust in rugligging; ijs of warme omslagen op den buik, al naarmate het een of het andere den zieke aangenamer aandoet. Licht verteerbare spijzen. Groote giften opium werken zeer heilzaam; zij houden de darmbeweging tegen en verminderen de pijnen en het braken; tegen het laatste kunnen daarenboven ijspillen gegeven worden. Bij inzinking der krachten (collaps) exciteerende middelen (champagne, koffie, kamfer, aether enz.) en warmte. Ten slotte kan een operatie in sommige gevallen nog het leven redden.
