Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 07-02-2017

Jajem, Jajempie

betekenis & definitie

Jajem is in 1844 voor het eerst opgetekend door de Hoornse advocaat L.G. Vernée als jajim. De oorspronkelijke betekenis was 'brandewijn'. De verkleinvorm jajempie voor 'borrel, slokje' is in 1906 voor het eerst gevonden, in een Bargoens woordenboekje. Via het Jiddisch gaat jajem terug op het Hebreeuwse jajin 'wijn'. In de literatuur is jajem vele malen aangetroffen.

Zo schreef Van Maurik in 1897 in Amsterdam bij dag en nacht: 'Dan mot je een pietsie bitter in je piereverlakker neme', zegt Arie, en terwijl hij de kaarten schudt en daarna rondgeeft, vervolgt hij: 'Leen! d'r is nog een liefhebber voor jajim (jenever) dat nieuwkoopje daar op den grond.' Willem van Iependaal gebruikte het woord in 1945 in een gedicht: Het Adams Kroost werd scharrelaar In jajem en mystiek, Het zaaide vrome preken uit. En na de preek paniek!
De populariteit van het woord jajem zal zeker zijn vergroot door het drankliedje 'We hebben dorst!' uit de jaren vijftig. Het ref- rein luidt: Jajem, jajem, jajem moet er zijn! Jajem, jajem, jajem moet er zijn! En we nemen d'r een en we nemen d'r twee En we nemen d'r drie en we nemen d'r vier En als er dan geen jajem is dan drinken we maar bier!

Bij dialectonderzoek in 1980 werd jajem vooral in Drente en Noord-Brabant aangetroffen. Maar het is ook bekend in Gronin- gen en de Achterhoek (als jaemke). 'Stevig drinken, zuipen' wordt wel jajemen genoemd, en sinds het begin van deze eeuw kennen we jajemer voor 'drinkebroer'. Hollandse soldaten in Nederlands-Indië noemden een 'oprisping na het gebruik van sterke drank' een jajemkever.Jakmoos
In 1980 aangetroffen in het dialect van Berlicum, een dorp in Noord-Brabant ten zuidoosten van 's-Hertogenbosch. Het woord werd aangedragen door een toen vijftigjarige informant. De herkomst van deze borrelnaam is niet bekend. Wellicht is er verband met de uitdrukking het jak aanhebben voor 'dronken zijn'. Ook het Bargoense jatmoos 'handgeld' dat tevens in de spelling tjakmoos voorkomt kan van invloed zijn geweest.

< >