Familie: Emydidae Moerasschildpadden (Chinemys, Chrysemys, Clemmys, Cuora, Emys, Graptemys, Kachuga, Malaclemys, Pseudemys, Terrapene)
De familie der moerasschildpadden is de soortrijkste van de schildpadden. In tegenstelling tot hun Nederlandse naam vinden we in deze familie niet alleen wateren moerasschildpadden, maar ook de doosschildpadden als goed aangepaste landbewoners. Geografisch zijn de moerasschildpadden eveneens wijd verbreid, zij ontbreken eigenlijk alleen in het Afrika ten zuiden van de Sahara, op Madagascar en in Australië.
De europese-moerasschildpad, niet alleen in Europa, maar ook in Noord-Afrika en West-Azië verspreid, kan als model voor de hele familie dienen. In meren en vijvers, in niet snel stromende beken en stromen, alsook in kleine wateren is deze schildpad thuis. Daar hij verborgen leeft en tegenover de mensen erg voorzichtig en wantrouwend is, ziet de leek hem maar uiterst zelden. De deskundige ontdekt bij gelegenheid de aan de wateroppervlakte drijvende zwemblaas van een vis en weet daardoor dat de moerasschildpad niet ver weg kan zijn. Hij vreet namelijk grotere vissen zo aan, dat hij alleen de met gas gevulde zwemblaas overlaat. Daar de moerasschildpad niet erg warmtebehoeftig is, komt hij tot ver in Midden-Europa voor. In ons land is het een zeer zeldzame soort, die slechts plaatselijk in Zuid-Limburg voorkomt.
’s Winters graaft hij zich in het slijk in, om daar zijn winterslaap te houden, bij ons komt hij dan bij het begin van de lente weer te voorschijn. Overwegend ’s nachts zoekt hij zijn voedsel, hetgeen, behalve zo nu en dan uit een vis, voor het merendeel uit wormen, slakken en kikkers bestaat.
Bij zonnig weer klimt hij op een beschutte oever of op een in het water drijvende stam en warmt zich in de zonnestralen. Zijn uitstekend gezichtsvermogen stelt hem in staat vroegtijdig elke vijand te herkennen, zodat hij steeds op tijd in het beschuttende water glijdt en zich daar verbergen kan. De paring vind in het voorjaar plaats, het wijfje legt in de zomer 2 tot 16 eieren in een holte meest in de nabijheid van het water.
De soortrijke sierschildpadden van Noord-Amerika, in lichaamsvorm ongeveer gelijk aan de europese-moerasschildpad, worden wegens hun levendige kleuren en hun beweeglijkheid in Europa veel als aquariumdieren gehouden. Het meeste ziet men de door heldere rode vlekken op de wangen getooide roodwangschildpad. Ook de hieroglyfen-sierschildpad komt dikwijls in de dierenhandel. De diamantrugschildpad is de enige sierschildpaddensoort, die regelmatig in de brakwatergebieden van de Amerikaanse Atlantische kust binnendringt. Aan de oostkust van de V.S. zijn zij een delicaat gerecht en worden daarom op de markten veel verhandeld.
De zaagtandschildpadden van het geslacht Graptemys, de prachtige-zaagtandschildpad is hier afgebeeld, vallen op door hun contrastrijke koptekening en door de bultige middelste rugschilden. Waren de hier genoemde sierschildpadden van het Amerikaanse continent en uit West-Indië afkomstig, het geslacht Clemmys, hier met de in zijn milieu bedreigde druppelschildpad afgebeeld, is ook buiten Amerika verspreid.
Een nog sterker dakvormig rugpantser als de zaagtandschildpad heeft de indische-dakschildpad, een klein blijvende soort, die in stroompjes en bevloeiingskanalen van Klein-Azië vaak aanwezig is.
De bijzonder soortrijke moerasschildpadden van Oost-Azië tenslotte zijn nog met de chinese-driekielschildpad en met de geelkop-waterdoosschildpad afgebeeld, die het door scharnieren beweeglijk pantser bijna geheel kunnen sluiten. De beste aan het landleven aangepaste moerasschildpadden zijn die van het geslacht Terrapene, waartoe naast enkele andere soorten de sierdoosschildpad behoort. De doos-schildpadden zijn in Noord-Amerika woonachtig, waar merkwaardig genoeg de landschildpadden grotendeels ontbreken en de tot de moerasschildpadden behorende doosschildpadden hun plaats innemen. De doosschildpadden doen hun Nederlandse naam eer aan: het voorste en achterste deel van het buikpantser is door een dwarsscharnier zo beweeglijk, dat zij gesloten kunnen worden, als de schildpad kop, poten en staart ingetrokken heeft.
