Ook Oostermoerse Vaart. Rivier in Drenthe en Groningen; ontstaat uit het Voorste en Achterste Diep.
De eerste komt van het Ellertsveld, de tweede loopt ten O. van de Hondsrug; zij verenigen zich in de buurt van Gasselternijveen. De Hunze stroomt verder oostelijk van de Hondsrug door het Zuidlaardermeer en komt nu bij Waterhuizen in het Winschoterdiep. Van het Zuidlaardermeer tot het Winschoterdiep spreekt men van het Drents Diep. Uiteindelijk wordt het water via het Winschoterdiep geloosd op het Eemskanaal (sinds 1876). In de stad is een verbinding met het Reitdiep. Vroeger was dit anders.
Toen lag de stad juist niet aan het water. De Hunze stroomde oostelijk de stad voorbij; het Selwerderdiepje is de oude loop langs Euvelgunne, Ooster- en Noorderhogebrug en Selwerd naar Wierum. Daar kwam de Drentsche A in de Hunze; de Drentsche A was een rivier ten W. van de stad. Samen liepen beide rivieren vanaf Wierum verder naar het N. als Hunze (het huidige Reitdiep), die oorspronkelijk een noordelijke loop had die van Schouwerzijl tot Deikum nog te volgen is. Deze vormde de oostgrens van de Marne.De dijk van Deikum naar Westernieland, de afsluiting van deze Hunzeboezem, werd gelegd in het midden van de 14de eeuw. De dijk van Barnegaten naar Schouwerzijl sloot de boezem aan de zuidzijde af. Het westelijke traject van het Reitdiep, van Schouwerzijl tot Zoutkamp, zou ontstaan zijn toen in de vroege Middeleeuwen zich de Lauwerszee vormde. Daardoor kreeg de oude Hunzeboezem niet genoeg water meer en slibde ze dicht.
Toen Groningen meer behoefte kreeg aan waterwegen, werd in het midden van de 14de eeuw een kanaal gegraven van Waterhuizen naar de stad; het huidige Winschoterdiep. Een ander kanaal werd gegraven van de stad naar Wierum; het huidige Reitdiep, de zeeweg die open bleef tot 1876. In 1674 werd de Hunze in de stad door de Spilsluizen afgesloten. De naam Hunze werd alleen gebruikt voor de Drentse rivier; verder sprak men van het Winschoterdiep en aan de andere zijde van de stad van het Reitdiep.
Naar de oude naam Hunze is Hunsingo genoemd; deze gouw strekte zich aanvankelijk aan weerszijden van de Hunze (Reitdiep) uit. In de 14de eeuw Hunesa, Hunse, afgeleid van het Germaanse hun = bruin, geel of modder.
Lit: J. Loonstra, G. Overdiep en M. Schroor, Tien eeuwen Hunze; renaissance van een oerstroomdal (Groningen 1997); E. van der Bilt en M. Glastra, Hunzevisie; natuurontwikkeling in het Hunzedal en het Zuidlaardermeergebied (Groningen 1995); L.A.H. de Smet, Liep de Hunze ten oosten of ten westen van de stad Groningen? (Amsterdam 1969).
