Dochter van een regent van Japara (Midden-Java ten Noorden), geboren 1879, en na een huwelijk van één jaar, op nauwelijks 25-jarigen leeftijd overleden.
Bekend om het door de zorg van Mr. J. H. Abendanon verschenen boek: Door Duisternis tot Licht, dat brieven bevat, door haar aan enkele Europeesche vriendinnen en vrienden geschreven in de jaren 1900—1904. Dat boek, in keurig Hollandsch, teekent den strijd, dien deze voorname Javaansche in haar aanraking met de Westersche cultuur persoonlijk te strijden had, maar bindt tevens krachtig den strijd aan tegen velerlei misstanden in de Javaansche maatschappij, met name in de huwelijksverhoudingen. Over een persoonlijke ontmoeting van en een daaruit voortgekomen correspondentie met Dr. Adriani te Posso, èn over de Zending op Modjowarno schreef Kartini waardeerende woorden, maar haar ideaal was toch, dat ware beschaving zou gebracht worden, met „ter zijde stelling van de godsdienst-quaestie” en „strikt-neutraal”, „ter verheerlijking Gods, den eenigen, waren God, die de Vader is aller schepselen”. „Dat Nederland naar Indië zende ware Godskinderen, engelen der liefde, ten zegen van het Javaansche volk”.
Zelf heeft zij in haar korte leven maar weinig haar gedachten ter hulp aan de Javaansche vrouwenwereld tot verwezenlijking kunnen brengen ; met steun van twee harer zusters richtte zij een schooltje voor kleine meisjes op, en na haar huwelijk zette zij haar streven voort in bond met haar echtgenoot, die haar inzichten deelde. Maar haar nagedachtenis is geëerd door de stichting en instandhouding van vele Kartinischolen, neutrale scholen, die de leerlingen willen vormen tot degelijke huismoeders en vrouwen, maar toch ook voor het inheemsch gezin geschikt.
Kartini’s Door Duisternis tot Licht is nog altijd zeer lezenswaard, èn om inhoud èn om vorm.
