(van kerk met het voorvoegsel on d. i. zonder, niet) komt in twee beteekenissen voor.
Vooreerst in den zin van niet-kerkelijk, bijv. „kerkelijke en onkerkelijke ampten” (Hooft). Kerkelijke ambten waren onder Israël die van priesters en levieten, en in het Nieuwe Testament apostelen, profeten, evangelisten, predikanten, ouderlingen en diakenen; en onkerkelijke (of burgerlijke) die van schrijvers, richters, stadhouders, koningen, enz.
Voorts in de beteekenis van zonder kerk of godsdienst. In ruimer zin noemen wij menschen, die van allen godsdienst vervreemd zijn, zooals atheïsten, godloochenaars en materialisten als Feuerbach, Strausz, Büchner, Haeckel, Czolbe, Dühring, die niet anders dan stof en stofwisseling erkennen, onkerkelijke in den zin van ongodsdienstige menschen. In engeren zin zijn er ook menschen en richtingen, die wel godsdienstig, maar onkerkelijk d. i. anti-kerkelijk zijn, omdat zij tot geen enkele kerk willen behooren. Deze onkerkelijkheid is een der gevaarlijkste krankheden van onzen tijd. Zij is de vruchtbare moeder van het sectewezen. Van verschillende zijden is er reeds ernstig tegen gewaarschuwd, door Ds J. van der Linden in zijn boekje: Waarheid of dwaling, waarin hij het Irvingianisme, het Darbysme, de Zevendedags-Baptisten, de Zevendedags-Adventisten en het Sabbathisme bespreekt ; door Dr R.
J. Slotemaker de Bruine in : Buitenkerkelijke Religie, waarin hij historisch en psychologisch het Socialisme, Christian Science, Spiritisme, Theosophie, Anthroposophie, Astrologie en De Ster in het Oosten bespreekt; door Ds H. Bakker, die in Stroomingen en Secten van onzen tijd, onder Stroomingen over: Atheïsme, Occultisme, Spiritisme, Christian Science, Theosofie, De Ster in het Oosten, Anthroposofie, Astrologie, Vrijmetselarij ; en onder Secten over Baptisten, Apostolischen, Mormonen, Darbisten, Adventisten, Russellisten, Leger des Heils en Pinksterbeweging handelt. Zie voorts : Dr J. Lammerts van Bueren, Het Darbisme ; Ds Chr. Hunningher, De z.g.n.
Apostolische Kerk; Dr J. Th. de Visser, De Nieuwere Theosophie ; Dr Ph. J. Hoedemaker, De Kerk en de Sekten; en vooral ook Ons Arsenaal onder redactie van Dr H. Kaajan en Dr J. Waterink, waarin ook verschillende secten besproken worden; en Joh. de Heer: Antichristelijke Stroomingen.
