(vergrieksching van Mattatja „geschenk des Heeren”) is de vader der Makkabeeën en als zoodanig de stamvader der Hasmoneesche koningsfamilie, die een korten tijd het Jodendom tot een zelfstandig staatsleven wist te verheffen. Hij leefde in de dagen, toen het Hellenisme ook in Jeruzalem onder de priesterfamiliën doordrong en overal gymnasia (centra voor sport) verrezen als centra van Grieksche cultuur.
Deze beweging bereikte haar toppunt onder de regeering van Antiochus IV Epifanes (175—164 v. Chr.), die een willig werktuig vond in den eergierigen Jason, die zijn broeder Onias III zelfs uit het hoogepriesterlijk ambt wist te verdringen (174).Hiertegen kwam langzamerhand reactie van de zijde der wetsgetrouwen, die zich „neergebogenen”, „armen” of „vromen” noemden en die daarom op allerlei wijze werden achteruitgezet. Toen dat het verzet niet brak, ging Antiochus tot openlijke geloofsvervolging over, gevolgd door bloedvergieten. Toen deze tooneelen zich ook in ModTn afspeelden, vermaande de priester Mattathias van de klasse vanjojarib (1 Kron. 24 : 7), tot openbaar verzet (167). Hij doodde een afvallige, die den afgoden wilde offeren, en ook den aanvoerder der Grieksch-Syrische troepen ter plaatse, waarna hij met vele medestanders vluchtte in het gebergte. Dit werd het begin van den algemeenen opstand. Mattathias en zijn vijf zonen organiseerden den strijd, vernielden afgodsbeelden, besneden kinderen en overvielen den vijand waar zij konden. Maar reeds in het volgende jaar sneuvelde Mattathias.
