Hieronder verstaat men de begeerte der keizers bij het begin der middeleeuwen, om in kerkelijke zaken macht uit te oefenen. Het caesaropapisme begon zich te openbaren met het optreden van Constantijn den Groote, die meende, dat het zijn recht was als Christelijk keizer, als bisschop voor de uitwendige belangen van de kerk op te treden.
Het caesaropapisme heeft zich voornamelijk doen gelden in het Oosten. In het Westen ontwikkelde zich de hiërarchie, welke leidde tot de gedachte van de theocratie.
Het stond in die dagen aldus, dat de keizers zochten naar een staatskerk, d. w. z. een kerk, waarin de staat door middel van den keizer rechten kon laten gelden, terwijl de pausen zochten naar een kerkstaat, d. w. z. een kerk, die den staat verplichtingen kon voorschrijven. Aan dit verschil van gevoelens is de langdurige strijd te danken tusschen paus en keizer, welke in de middeleeuwen gevoerd is.Van het caesaropapisme onderscheidt men het Byzantinisme. Dat is het streven der keizers om hun eigen geloofsopvatting aan de kerk op te dringen.
In de Calvinistische landen heeft men met het stelsel der caesaropapie in meer of minder radicale wijze gebroken, maar in de Luthersche kerk, waar het territoriaal systeem werd ingevoerd, bleef de vorst van het land ook heer van de religie. Cuius regio, eius religio, d.w.z. wie heer is van het land, zet den godsdienst naar zijn hand.
