kan vertaald worden door : vernietigingsleer. Deze wordt toegepast óf op de wereld óf op de zielen der geloovigen of op de zielen der ongeloovigen.
Reeds in de Stoa leerden vele scholarchen, dat eindelijk alles in den wereldbrand zou omkomen om dan weer uit zijn asch te herrijzen. Ook vele materialistische monisten van tegenwoordig vormen zich een gelijksoortige toekomstverwachting: de hemellichamen zullen eens tegen elkander botsen, van deze wereld zal niets overblijven dan de stof, waaruit zich een nieuwe wereld ontwikkelen zal.
In deze richting bewoog zich ook Nietzsche. Volgens hem komt er eens een eind aan de ontwikkeling.
De begintoestand der wereld volgt daarop en zoo herhaalt zich de wereldgeschiedenis nauwkeurig, er is een eeuwige wederkeer aller dingen. Toch draagt het annihilationisme, dat totnogtoe werd beschreven, een relatief (betrekkelijk) karakter.
Men liet altijd nog iets over, waarin de ontwikkelingsvoorwaarden van iets nieuws besloten waren. Een absoluut annihilationisme leerden de vroegere Dooperschen, die niet van een vernieuwing der wereld wilden hooren, maar een geheel nieuwe wereld verwachtten.Een annihilationisme van de zielen der geloovigen werd voorgestaan door tal van mystieke richtingen. De zaligheid zal straks hierin bestaan, dat de geloovige zielen met aflegging van bewustzijn en persoonlijkheid in God wederkeeren. — Op deze lijn ligt ook de Nirvana-leer van het Buddhisme.
Het annihilationisme, dat een absolute vernietiging van de zielen der ongeloovigen na het laatste oordeel aanneemt, draagt tegenwoordig den naam van conditionalisme of leer der conditioneele onsterfelijkheid.
