De eerste halswervel, die het hoofd draagt. Die wervel is zo genoemd door de beroemde anatoom Andreas Vesalius (1514-1564) naar Atlas, een van de Titanen.
De Titanen waren de zonen van het eerste Titanenpaar: Gaia (= moeder Aarde) en Ouranos (= vader Hemel). De Titanen waren in opstand gekomen tegen de goden en moesten daarvoor gestraft worden. Zo had Zeus Atlas ertoe veroordeeld het hemelgewelf op zijn schouders te torsen. De Griekse heldendichter Homerus noemt Atlas ‘Hij die alleen de lange pilaren in stand houdt, die scheiden hemel en aarde’ (Odyssea, boek 0Let wel: toen torste Atlas het hemelgewelf, nu zien we hem met de aardbol op zijn nek. In ieder geval: daar stond Atlas. Op een kwade dag verscheen de Griekse held Perseus en hield Atlas het hoofd van de door hem (Perseus) gedode Medusa voor. Die kop was verschrikkelijk om te zien: in plaats van haren droeg het hoofd een kluwen slangen; verder was het voorzien van slagtanden en het lichaam had metalen klauwen. Die waren nu wel afwezig, maar de rest was meer dan voldoende om iemand bij de aanblik ervan te doen verstenen. Zo ook Atlas: eerst zijn gezicht, toen zijn armen, zijn rug en zijn benen. Tot slot werd zijn reuzenlichaam het Noord-Afrikaanse Atlasgebergte.Eveneens is ‘atlas’ de gebruikelijke naam voor een boek met aardrijkskundige of andere kaarten en een verzameling prenten, portretten, tekeningen die betrekking hebben op een stad, streek of land. De Vlaamse cartograaf Gerhardus Mercator (1512-’94) gebruikte deze term voor het eerst voor zijn verzameling landkaarten, getiteld: Atlas, ofte wel kosmografische overwegingen over de schepping van de wereld alsook de afbeeldingen van het geschapene. Op het titelblad van dit boek, in 1595 na Mercators dood door zijn zoon Rumold uitgegeven, is Atlas als drager van de aarde afgebeeld: hij houdt de aarde op zijn knie. De gedachtegang was: zoals de Titaan de aarde draagt, zo kan men dit boek, d.w.z. de aarde in de vorm van kaarten. dragen. Door onnaspeurlijke oorzaken is de benaming ‘atlas’ in zwang gebleven. Of de figuur op het titelblad inderdaad de Titaan Atlas voorstelt of de legendarische Libische koning van die naam, die de eerste globe zou hebben vervaardigd, zal altijd wel een vraag blijven.
Het is nu duidelijk waarom Vesalius de eerste halswervel naar een mythologische figuur noemde: hij leefde in de 16de eeuw, de tijd van de Renaissance, d.i. Wedergeboorte, namelijk van de Oudheid in de vorm van belangstelling en bewondering, die soms overdreven vorm aannam. Zo latiniseerden vele intellectuelen hun naam door er een Latijnse uitgang aan vast te plakken : Andreas Vesalius heette eigenlijk Andries van Wesele, Hugo de Groot noemde zich Grotius, Van Baerle werd Barlaeus (Amsterdam heeft een Barlaeusgymnasium) en in dit boekje bent u misschien al Armijn en Gommer tegengekomen in de vorm van Arminius en Gomarus.
