Volgens de legende was zij de dochter van een rijke heiden in Nicodemië, genaamd Dioscurus. Hij trachtte haar voor alle wereldse invloeden te beschermen door haar op te sluiten in een toren.
Toch kwam zij in aanraking met het christendom en toen aan haar verblijf een vertrek werd bijgebouwd, verlangde zij dat het ter ere van de heilige Drieëenheid drie vensters zou krijgen. Zo kwam haar vader achter de waarheid. Hij leverde haar uit aan de rechter, die haar met de meest verfijnde folteringen tot geloofsafval trachtte te bewegen. Toen alle pogingen faalden greep de vader zijn zwaard en onthoofdde zijn dochter. 
patrones van de stervenden en een lidmaatschapboekje van de broederschap van de heilige Barbara te Bunnik, 1841">Barbara wordt vereerd als patrones van een zalige dood en als patrones van artilleristen, klokkenluiders, mijnwerkers en allen die omgaan met springstof. Barbara's meest gangbare attribuut is een toren, die gewoonlijk drie vensters heeft. Zij is om haar toren de patrones van de klokkenluiders. Uiteindelijk gaan de meeste van haar patroonschappen terug op de gewoonte haar aan te roepen voor het verkrijgen van een zalige dood, dat wil zeggen het afwenden van een haastig en onvoorbereid sterven. Hiermee hangen ook haar verdere attributen, de kelk en de hostie, samen: men hoopt bij een onvoorziene dood niet zonder sacramenten te sterven. Barbara behoort tot de meest vereerde heiligen van de late Middeleeuwen. Zeer vele katholieke begrafenisverenigingen en ondernemingen dragen de naam Sint Barbara. Over geheel Europa waren devote 'Broederschappen ter vereering en aanroeping van de heilige maagd en martelaares Barbara, patrones tegen een haastigen dood'.
