Historische collectie Nederland

Rijksdienst voor het cultureel erfgoed (2019)

Gepubliceerd op 13-06-2019

waaierkasten

betekenis & definitie

(in Groninger pelmolens) (Waaierij, wanmolen) Afgesloten houten kast met daarin een groot schoepenrad, dat een luchtstroom onder de uit de görtpiepm gortkorrels door blaast. Hierdoor worden ze gesorteerd op gewicht. De lichtste delen (blom) en de dòpm komen neer in het waaierhok of dophok.

De waaier wordt meestal aangedreven met een riem, of vroeger door middel van een touw, vanaf de bolspil van de noaloper. De waaier zelf bestaat uit zes houten schoepen die op een zeskante houten as gespijkerd zijn. De as is aan de uiteinden voorzien van een stalen pen die in pokhouten lagers draait.

Soms is er nog een extra pijp (dustpiep) op de waaierkast aangebracht om het stof uit de dustgroup van de pelstenen weg te zuigen. Dit gebeurt door de aanvoer van de lucht voor de waaier via deze houten koker vanaf de dustgroup naast de schootemmers te laten plaatsvinden. In de waaierkast zijn schuiven aangebracht, waaruit de kant en klare gort op gewicht gesorteerd kan worden opgevangen.