Historische collectie Nederland

Rijksdienst voor het cultureel erfgoed (2019)

Gepubliceerd op 13-06-2019

commanderijen

betekenis & definitie

Commanderijen zijn landgoederen die door een commendeur van een ridderorde worden bestuurd. De commenden brachten de inkomsten bijeen die de middeleeuwse ridderorden gebruiken voor hun liefdadige werk of hun kruistochten. Later werden de commanderijen een inkomstenbron voor de adel.

De term commanderij wordt zowel gebruikt voor een bestuurlijke eenheid van een ridderlijke orde als een landgoed of een door een commandeur beheerde portefeuille onroerend goed. Een typische commanderij bestond uit een of meerdere kerken en een grote woning voor de commandeur. In en om dat huis woonden ook de op de commanderij verblijvende ridders, een of meer aan de ridderlijke orde verbonden priesters en zusters.

Commanderijen waren autarkisch en brouwden daarom vaak hun eigen bier, ze maalden graan en de tienden van de pachters op het landgoed werden in bouwhuizen opgeslagen. In de late middeleeuwen raakten veel commanderijen in verval omdat de commandeurs niet meer op hun eigen commanderijen verbleven. De koningen deden in veel landen een greep naar de macht in de ridderlijke orden en deelden de commanderijen en hun inkomsten uit aan de hofadel. (Wikipedia)