De grote encyclopedie van het antiek

Jan Durdik en anderen (1970)

Gepubliceerd op 02-12-2020

Wastafel

betekenis & definitie

Speciale tafels met en voor wasgerei ingericht, komen voor in het huisraad van de 15de eeuw. De gotische wastafels waren verkleinde uitvoeringen van de credens: van onderen in de vorm van een tafel of kast uitgevoerd, hadden deze meubelen in het midden een nis of blad voor het wasbekken en daarboven vaak nog een kastje.

De daaropvolgende eeuwen werd aan lichamelijke verzorging weinig gedaan. De verschillende typen toilettafel die ontstaan bij het begin van de 18de eeuw betekenden op zichzelf nog geen doorbraak, want zij hadden meer te maken met poederen en parfumeren dan met wassen. Het tweede kwart van deze eeuw brengt echter een zekere verbetering en in de tweede helft gaat het bezit van een wastafel opnieuw tot de goede toon behoren. De 18de eeuwse wastafel was meestal vermomd als bureau of commode. met een opklapbaar bovenblad. Aan dit blad hing een fonteintje en in het echte tafelblad was een wasbekken verzonken. Er komen ook wastafels voor in de vorm van een encoignure met gebogen deuren en opstaande wanden tegen het spatten.

Tegen het midden van de 19de eeuw komen de betrekkelijk kleine wastafels in zwang met een vaste spiegel aan de achterkant en een of twee laden onder het bovenblad. De term lampetkan verliest zijn oorspronkelijke betekenis van kostbaar gerei voor de handwassing tijdens de maaltijd, en wordt nu gebezigd voor de eenvoudige stenen kan met kom die tot de standaarduitrusting van de wastafel behoort en een plaats krijgt op het tussenblad, dat tot dit doel vaak is voorzien van een rond gat waar de kom in past. Tegen het eind van de 19de eeuw krijgt de wastafel monumentale afmetingen: de ruimte tussen de poten wordt ingericht als kast en wordt gesloten met twee deuren. De lampetkan verhuist naar het marmeren bovenblad en krijgt in de echtelijke slaapkamer gezelschap van een tweede stel. In deze gedaante heeft het meubel bestaan tot het met de aanleg van het gemeentelijke waterleidingnet werd verdrongen door de zgn. vaste wastafel.