Hoopjes zenuwweefsel naast de wervelkolom en aan de ingewanden (hart, maag, darm, enz.), waarvan zenuwen uitgaan naar spieren met onwillekeurige bewegingen (zooals de hartspier, de darmspieren). De prikkel voor die zenuwknoopen wordt geleverd door het bloed en de samentrekking van de spieren, welke een gevolg is van dien prikkel, staat niet onder den invloed van den wil, zooals dat bij de willekeurige spieren het geval is.
Bovendien ontvangen die spieren ook zenuwvezels van de hersenen, waardoor reflexbewegingen mogelijk zijn. (b.v. de invloed van schrik op de hartbewegingen).
