Wetenswaardig Allerlei

T. Pluim (1922)

Gepubliceerd op 25-01-2017

Procrustesbed

betekenis & definitie

Men spreekt nog vaak van het „Procrustesbed der critiek," als men wil te kennen geven, dat de beoordelaar aan een werk onredelijke eisen stelt, daar het aan zijn persoonlijke meningen niet beantwoordt; het geeft bijv. naar zijn inzicht te veel of te weinig.

De oorsprong van deze uitdrukking is als volgt. In het Griekse landschap Attica, waarvan Athene de hoofdstad was, leefde eens een gevreesde roover Damastes of Polypemon, die den bijnaam droeg van Prokrastes, oftewel die met geweld uitrekt. Hij nodigde de reizigers met gehuichelde vriendelijkheid te gast en legde ze dan op een bed, dat hij voor ieder lichaam, hetzij groot of klein, pasklaar wist te maken: wie te groot was, hieuw hij het hoofd of de voeten af en wie te klein was, rekte hij met geweld uit. Volgens anderen had hij twee bedden: een klein en een groot. De lange mensen legde hij op het korte en de kleine op het grote bed.
Een der eerste daden van den be- roemden held Theseus was, Procrustes op het kleine bed te leggen en het hoofd af te houwen. Zoals reeds boven is gezegd, komt de uitdrukking Procrustesbed nog vaak voor.