Wetenswaardig Allerlei

T. Pluim (1922)

Gepubliceerd op 25-01-2017

Orakel

betekenis & definitie

Iemand wiens uitspraken algemeen gezag hebben en dus onvoorwaardelijk geloofd worden, noemt men wel eens een orakel. (Vondel noemt den rechtsgeleerden Hugo de Groot het „Delfts orakel.") Orakeltaal beteekent dan een uitspraak van 't hoogste gezag, of ook wel: een uitspraak, die aan grote duisterheid of dubbelzinnigheid lijdt.

Een orakel was bij de Ouden een godsspraak. Op bepaalde gewijde plaatsen toch kon men door tussenkomst van de priester (of een priesteres) vragen tot de godheid richten en het antwoord eveneens door tussenkomst van de priester vernemen. Ook de plaats zelf heette wel orakel.
Het klassieke land der orakels was Griekenland ; daar had men als oudste orakel de heilige eiken van Dodona (in Epirus), uit wier geheimzinnig ruischen de priester kon opmaken of een of andere voorgenomen daad aan Zeus al of niet welgevallig was. — Het grootste aanzien genoot het orakel te Delphi in den prachtigen tempel aan Apollo gewijd. Uit een opening in den grond stegen bedwelmende dampen op. Er was een drievoet boven geplaatst, waarop een priesteres, de Pythia, ging zitten en zich liet bedwelmen. Zij bracht dan enige klanken uit, die de priesters vertolkten. In den regel waren deze uitspraken (orakeltaal) zeer dubbelzinnig en duister: duister, daar het moeilijk was de juiste betekenis te vatten, en dubbelzinnig, daar de uitspraak vaak voor twee uitleggingen vatbaar was, zodat de voorspelling toch altijd uitkwam. Eén voorbeeld. Eer Croesus tegen Cyrus optrok, liet hij het Delphische orakel raadplegen. Het antwoord luidde: „Als Croesus over den Halys (de grensrivier) trekt, zal hij een groot rijk vernietigen." Croesus, die dit voor een gunstige voorspelling hield, werd evenwel gevangen en zijn rijk aan Cyrus onderworpen. Toch had het orakel waarheid gesproken: zijn eigen rijk had hij als zelfstandigen staat vernietigd.
Zo is ook bekend de duistere uitspraak van 't orakel van Themis aan den Parnassus. Toen Deukalion en Pyrrha na de grote zondvloed uit hun ark stapten, gaf dit orakel hun de raad: „om de aarde weer te bevolken, moesten zij de beenderen hunner moeder achter zich werpen." Deukalion vatte dit op als „de stenen der Moeder Aarde", en dit bleek dan ook de bedoeling geweest te zijn.

< >