Aanvankelijk waren de volgelingen van Luther in ons land sterker in aantal dan de Calvinisten; doch sedert 1566 ge- raakten zij in de minderheid.
In 1605 hielden zij te Amsterdam hun eerste synode; hierdoor werden de verschillende Luthersche gemeenten door één band vereenigd, doch die op den duur niet sterk genoeg bleek 'om de gewenschte eenheid te bewaren. Amsterdam bezat de belangrijkste gemeente; de overige waren geldelijk van haar afhankelijk en de Ämsterdamsche kerkeraad oefende in menig opzicht een overwegenden invloed uit. In 1791 ontstond in de Amsterdamsche gemeente een oppositie tegen het ook hier opgekomen rationalismus, de meer orthodoxe partij scheidde zich af en organiseerde zich eindelijk (1835) onder den naam van „Hersteld Evangelisch Luthersch Kerk- genootschap", terwijl de reeds bestaande kerk in 1818 zich evangelisch Luthersche" had gevormd.
Pogingen tot vereeniging der beide richtingen hebben geen blijvend gevolg gehad; toch kunnen predikanten en proponenten van de Evang. Luth, gemeenten ook bij de Hersteld Luth, kerken worden beroepen. Het Evang. Luth. Kerkgenootschap telt thans 48 gemeenten, benevens 10 filiaal-gemeenten, met 61 dienstdoende predikanten; het aantal lidmaten bedraagt ruim 80.000. Het Hersteld Evang. Luth. Kerkgenootsch. telt 7 gem. met 10 predikanten en omstreeks 16.000 lidmaten.
