Bij de Grieken en de Romeinen had men treurspelen, waarin de ontknoping langs menselijke weg niet meer mogelijk scheen. In zulk een geval daalde een god uit de toneel machine neer om de gewenste ontknoping te brengen: de „deux ex machina."
Als bijv. in een treurspel van Euripides Menelaus voor zijn vertrek naar Troje zijn dochter Iphigeneia te Aulis moet opofferen, verschijnt namelijk op 't kritieke ogenblik een der godinnen, die het onschuldige meisje wegvoert. Zie ook Vondel's „Leeuwendalers." Ook thans noemt men aldus in onze hedendaagse tooneelstukken een onverwacht optredend persoon, die aan een verwarden toestand plotseling een einde maakt — meestal echter op vrij gezochte wijze.
