Gepubliceerd op 16-11-2020

Sakervalk

betekenis & definitie

Falco cherrug J E Gray 1834. Forse Valkensoort, die in centraal Oost-Europa en aangrenzend Rusland broedt, maar in overig Europa vrijwel uitsluitend van de Valkerij bekend is.

In N zijn enkele malen vrijvliegende Sakervalken waargenomen, maar dan waren de vogels voorzien van een riempje of een 'verkeerde' ring aan een poot.De oudste vermelding van de naam in het N vond ik bij Houttuyn 1762 (p.150): Saaker of Brittannische [Valk]. Het is de vertaling van de laatste naam op het lijstje van Valken van Brisson. Linnaeus 1758 noemt de soort immers niet. In de bladwijzer schrijft Houttuyn dan weer: Saaker of Stoot-Valk.

ETYMOLOGIE Oudste europese vindplaats bij Avicenna (980-1037): Sachari [Suolahti 1909; Wilms 020828,2]. F Faucon sacre, It Sacro, Sp Halcón Sacre en Falco sacer bij Albertus Magnus (1262-1280) en bij Gesner (1555) doen vermoeden dat Lat sacer 'heilig' bij de naamgeving een rol heeft gespeeld. Dit is voor een deel ook wel zo. Bij keizer Frederik II (1194-1250) vinden we de "sacerfalco", welke gedurende de Kruistochten (deze hadden een heilig doel) uit de Oriënt zou zijn meegenomen. Deze naam is echter ws. ontleend aan arabisch caqr 'jacht-Valk, Valk (niet noodzakelijkerwijs heilig)', en dit woord houdt wellicht verband met perzisch sjark 'Sakervalk' (daar broedend) en hindi sjarg, waaraan ook de wetenschappelijke naam cherrug is ontleend. Hindi sjargela ='het (kleinere) mannetje van de Saker' [Jobling].

{Bij het naspeuren naar de etymologie van de naam Sakervalk moet men voorbijgaan aan het feit dat menigmaal in het verleden deze naam werd toegepast op heel andere soorten van (jacht)-Valken, of dat in ieder geval de plaatjes die vergezeld gingen van de naam op z'n minst ondefinieerbaar waren! Bechstein 1791-1794 meende dat Saker- en Lannervalk dezelfde soort waren; Pallas en Temminck duidden de Saker aan met de naam Falco lanarius.} {Ten aanzien van betekenis en etymologie van een aantal namen voor jacht-Valken heersen een aantal misverstanden, die hier verenigd zijn in een citaat uit Cuvier 1817: "Hierax, hierofalco, faucon sacré, sacer, tous noms tenant a l'ancienne vénération des Égyptiens pour certains oiseaux de proie; gerfaut est corrompu d'hierofalco." (Zie ook onder Giervalk).} [Schlegel & Verster van Wulverhorst 1844-1853; Baumgart 1978; Jobling 1991]