Parus major Linnaeus 1758. Het eerste element in de naam voor deze bekendste onder de Mezen staat voor '(steen)kool' in verband met de koolzwarte veerpartijen op de kop en de borst.
Echter, ook andere, maar minder bekende Mezensoorten hebben zoiets, en daardoor kon het gebeuren dat E Coal Tit thans de officiële E naam is voor de Zwarte Mees Parus ater, en niet voor de Koolmees (deze heet Great Tit). D Kohlmeise ='Koolmees'. F Mésange charbonnière (=Koolmees) is naar betekenis hetzelfde.BENOEMINGSGESCHIEDENIS N Koolmees <N "KOLEN-MEESE. J. BRAND-MEESE. Parus ater. sax. kalmeseke." (VK c.1618 p.265) en "KOOLMEESE. Parus maior, fringillago. <sax.> i. kolenmeese" (idemp.267) <mnl Coolmese, coolmees [MH], maar ws. toch geen oudere vindplaats dan bij Junius 1567 [Sijs 2001] (en dan is er niet meer van mnl sprake).
D Kohlmeise <mhd kolmeis (15e eeuw [Suolahti]); E Coalmouse (volksnaam voor verschillende Mezen, bijv. Coalmouse 'Zwarte Mees' (1829) <E ColeMouse (Pennant 1768)) <middelengels colmose <oudengels colmase [Lockwood]; de naam heeft dus in Engeland zijn oudste vindplaats.
{Wat met Parus ater (letterlijk 'zwarte Mees') destijds werd aangeduid, is niet zeker. Juist "Parus ater Kolmeifi" op Tab.44 in Jonston 1660 is zo mager afgebeeld dat de soort niet te bepalen valt. Wél herkenbaar zijn hier: 1. "Parus Ceruleus minor Blaw meifi" (Pimpelmees), 2. "Parus Major Spiegelmafi Brandmeifi" (Koolmees), 3. "Parus sylvaticus Waldmeifi" (Zwarte Mees), 4. "Parus Palustris Kolmeifi Aeschmeifi" ('Zwartkopmees', dus Glanskop en/of Matkop) en verder de Kuifmees en de Staartmees.} Houttuyn 1763 verduidelijkt de situatie wel enigszins; Linnaeus' 2e Mees, Parus major, geeft hij weer met Plakker ←, Linnaeus' 5e Mees, Parus ater, met Zwartkop[mees], en Linnaeus' 6e Mees, Parus palustris, met Riet-Mees. In de tekst vinden we, sub Plakker: "Dit is onze gemeene groote Mees, dien men in 't Fransch Charbonnière, in 't Engelsch Oxeije, dat is Ossen-Oog, in 't Hoogduitsch Spiegel-meiss en Brandt-meiss, of ook Kohlmeiss, dat is Koolmees, doch eigentlyk Kole-Mees, wegens zyn Kop, zo zwart als Houtskolen, noemt. Wy geeven 'er den naam van Plakker aan, of noemen hem Mees by uitmuntendheid en groote Mees, gelyk in 't Engelsch, Fransch en Hoogduitsch, ook gebruikelyk is. Men vindt hem ook Fringillago getyteld, misschien om dat hy de Vinken aanlokt, door zyn Geluid, 't welk eenigermaate zweemt naar het Geroep der Vinken."
ETYMOLOGIE N (steen)kool <Nkole [VK] <mnl cole, fries koal <oudfries kole-, D Kohle <ohd kol(oj-, Ecoal <oudengels col, noors kull, zweeds kol <oudnoords kol. <germkula(n) 'houtskool'. Oudiers gual 'kool'. Horatius (65 8 v.Chr.) kende de brandstof (houts)kool onder de naam Lat carbo. Dit woord wordt etymologisch niet als verwant beschouwd. Oudindisch jvalati 'hij gloeit, branden' wel.
